در گفت وگوی استاد ایرانی دانشگاه كورتین استرالیا مطرح شد
از پیشنهاد همکاری با صنایع تا رد طرح مدیریت خوردگی در معاونت علمی
دکتر جواهر دشتی از اساتید ایرانی دانشگاه کورتین استرالیا و طراح موتور سبز که تحقیقات خویش را در حوزه مدیریت خوردگی متمرکز کرده، اعتقاد دارد، سال ها است که در دانشگاه های ایران در این عرصه تدریس می شود، ولی همچنان هزینه خوردگی در صنایع کشور بالا است و برای رفع این چالش وی پیشنهاداتی برای همکاری با بخش های صنعتی عرضه کرده است که پاسخی دریافت نشده، ضمن آنکه طرح وی در حوزه مدیریت خوردگی هم با عرضه برخی ایرادات از جانب کارشناسان معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری روبرو شده است.
به گزارش ایسنا، دکتر رضا جواهردشتی متولد فروردین ۱۳۴۲در تهران است که بعد از دریافت مدرک دیپلم از سوی دولت ایران بورسیه دانشگاه فنی خاورمیانه (METU) ترکیه در مقاطع لیسانس و فوق لیسانس در رشته مهندسی متالوژی و علم مواد شد. وی بعد از بازگشت به ایران به مدت یک سال در پژوهشگاه نیرو آغاز به فعالیت کرد و مدیر پروژه صدمه یابی برج های خنک کننده نیروگاه های کشور شد و پس از آن به مدیریت بررسی طرح های فنی و اقتصادی در سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران پیوست که در آنجا مسئول بررسی فنی و اقتصادی پروژه هایی نظیر فولاد اسفراین، ساخت داخل کردن هواپیماها، مرکز تحقیقات خودرو و بعضی از پروژه های کلان بود.
وی در اواسط دهه ۷۰ شمسی برای نخستین بار طرح توجیهی موتورهای انژکتوری را عرضه کرد که این طرح پایه خودرو های انژکتوری فعلی در ایران شد.
در سال دو هزار میلادی هم تنها دریافت کننده بورسیه تحقیقاتی از آکادمی علوم در اروپا شد که به همت پروفسور عبدالسلام در تریست ایتالیا بوجود آمده بود و هر سال فقط به یک نفر بورسیه تحقیقاتی داده می شود و همینطور در همان سال ایده "موتور سبز" (Green Engine) برای تولید هیدروژن از فتو الکترولیز آب دریا با استفاده از باطری میکروبی را عرضه کرد که یکی از ۱۰ برگزیده انجمن پادشاهی علوم و مهندسی استرالیا شد.
در همان سال بعنوان نماینده ایران با بورسیه سازمان ملی بهره وری ژاپن به کنفرانس بین المللی این سازمان به هندوستان دعوت شد و دو مقاله در مورد مدیریت خوردگی درآنجا عرضه داد.
در سال ۲۰۰۱ میلادی برای نخستین بار از کل قاره آسیا بورسیه کامل دانشگاه موناش استرلیا برای دکتری را به دست آورد و در آنجا توانست برای نخستین بار تحقیقات آکادمیک بر روی خصوصیت های مکانیکی و الکتروشیمیایی خوردگی میکروبی را شروع و نخستین آزمایشگاه در این حوزه را بنیانگذاری کند که بعدها مورد استفاده دانشجویان دکتری قرار گرفت.
جواهر دشتی بلافاصله پس از اتمام دوره دکتری بعنوان سر مهندس در شرکت "اکسترین" در استرالیای غربی استخدام و در پروژه های در رابطه با مدیریت خوردگی در صنایع معدن، شیمیایی و دریایی مشغول به فعالیت شد. سپس در شرکت انگلیسی "اکسدوس" با سمت سرمهندس ارشد خوردگی و انتخاب مواد برای خطوط نفت و گاز زیر دریا و همزمان در "آبردین" انگلستان روی چند پروژه در رابطه با خوردگی در دریای شمال مشغول به کار شد.
این محقق ایرانی بعد از انجام دوره پسادکترا در دانشگاه کورتین در استرالیا بر روی خوردگی میکروبی سازه های بتنی به دانشگاه قطر رفته و با سمت استادی در قسمت مواد و خوردگی به کار پرداخت و پروژه های مختلفی را راهبری کرد.
به گزارش هوا فضا به نقل از ایسنا، چاپ کتاب Corrosion Policy Decision Making Management and Engineering Viewpoints یا "سیاستگذاری مدیریت تصمیم گیری در مورد خوردگی: نقطه نظرهای مدیریتی و مهندسی"، کتابی است که به ویراستاری دکتر رضا جواهردشتی و با همکاری تعدادی از صاحبنظران ایرانی در زمینه های مختلف مدیریت خوردگی و با عرضه نقطه نظرهای نوین در زمینه مدیریت خوردگی توسط انتشارات آمریکا در سال 2022 Wiley به چاپ خواهد رسید.
عناوین و نام نویسندگان کتاب مذکور به این شرح است:
فصل اول: مقدمه، به قلم دکتر رضا جواهردشتی
فصل دوم: جنبه های مهم در علم خوردگی، به قلم دکتر رضا جواهردشتی و مهندس علی قنبرزاده
فصل سوم: المان های اساسی مدیریت هوشمند خوردگی، به قلم دکتر رضا جواهردشتی و دکتر فرانک جواهردشتی
فصل چهارم: اقتصاد و خوردگی، به قلم مهسا مستشار نظامی
فصل پنجم: مدیریت موثر در افزودنی های فرآیندی، به قلم مهندس محمدرضا حامد غفاری
فصل ششم: استفاده از روش "تریز" در مدیریت خوردگی، به قلم مهندس مهدی بصیرزاده و دکتر رضا جواهردشتی
فصل هفتم: اثرات زیست محیطی خوردگی و استراتژی ارزیابی این اثرات، به قلم دکتر رضا جواهردشتی
موتور سبز محقق ایرانی برترین طرح حوزه سوخت پاک
دکتر رضا جواهر دشتی استاد ایرانی دانشگاه کورتین استرالیا و متخصص خوردگی در گفتگو با ایسنا، ضمن اشاره به سابقه ۴۰ سال تحقیقات خود در حوزه خوردگی و خوردگی میکروبی اظهار داشت: در سال ۲۰۰۱ فراخوانی در زمینه استفاده از انرژی های پاک در قطب جنوب منتشر گردید و طرح من بعنوان "موتور سبز" جزو ۱۰ طرح برگزیده فراخوان شناخته شد.
وی طرح "موتور سبز" را تولید سوخت پاک با استفاده از باکتری های مضر صنعتی دانست و اظهار نمود: موتور سبز بر طبق این ایده طراحی شده که ولتاژ مورد نیاز برای فتوالکترولیز آب و تولید هیدروژن، که سوخت سیستم های جدید هیدروژنی است، از راه باتری های "میکروبی" که از باکتری هایی نظیر باکتری های احیا کننده سولفات (SRB) و باکتری های اکسید کننده گوگرد (SOB) تشکیل شده اند، تامین گردد.
جواهر دشتی، باکتری های احیاکننده سولفات را در زمره مهم ترین عوامل خوردگی میکروبی دانست که منشا زیان های اقتصادی در واحدهای صنعتی است و افزود: این نوع باکتری ها با تولید یون سولفید سبب تشکیل ترکیباتی مانند سولفید هیدروژن و سولفید آهن می شوند و اثر خورندگی شدیدی بر فلزات و فولاد دارند.
مجری طرح موتور سبز ضمن اشاره به عملکرد این موتور توضیح داد: باکتری های احیاکننده سولفات با تولید گاز سولفید هیدروژن ماده اولیه جهت استفاده باکتری های اکسید کننده گوگرد را فراهم می کنند و آن باکتری ها همچون "تیوباسیلوس فرواکسیدان" با تولید اسید سولفوریک، الکترولیت لازم برای یک پیل الکتروشیمیایی که وظیفه تأمین ولتاژ مورد نیاز سیستم فوتو الکترولیز را بر عهده دارد، فراهم می کنند.
به قول این استاد دانشگاه کورتین استرالیا، ولتاژ بوجود آمده توسط پیل برای تحریک فتوآند دستگاه فوتوالکترولیز به کار می رود. این فتوآند که از جنس اکسید تینانیوم است، با قرار گرفتن در معرض نور خورشید، الکترون منتشر می کند.
وی خاطرنشان کرد: هیدروژن تولیدی دستگاه فتوالکترولیز که در فرایندی کاملا پاک از تجزیه آب به دست آمده بعنوان سوخت در موتورهای هیدروژنی یا پیل های سوختی قابل استفاده می باشد.
وی تالیف ۷ کتاب بین المللی را از دیگر دستاوردهای علمی خود نام برد و خاطرنشان کرد: هشتمین کتاب در زمینه خوردگی با همکاری تعدادی از فرزانگان ایرانی در انتشارات ویلی امریکا منتشر خواهد شد. این کتاب از این جهت که با همکاری تعدادی از محققان برجسته ایرانی نوشته شده، حائز اهمیت می باشد.
تجربه همکاری با بخش های صنعتی ایران
این استاد دانشگاه کورتین استرالیا به بیان تجربیاتش در همکاری در بخش های صنعتی ایران پرداخت و اظهار داشت: زمانی که به ایران آمدم با بخش های صنعتی نفت، گاز، پترشیمی، صنایع نیروگاهی، معادن به صورت عرضه مشاوره، بازدید، برگزاری دوره های آموزشی و تهیه گزارش همکاری داشته ام.
جواهر دشتی با اشاره به اینکه واژه "مدیریت خوردگی" را برای نخستین بار در ۲۴ سال قبل در ایران وارد بخش های صنعتی کردم، تصریح کرد: ولی در طول ۵ سال که در ایران بودم، دری نبود که نزدم و جایی بود که نرفته باشیم که بگوییم راهی که بعنوان مدیریت خوردگی در پیش گرفته شده است، آن چیزی نیست که باید طی شود.
وی افزود: جلسات گوناگونی با مسئولان وزارت نفت داشتم و پیشنهاداتی در این حوزه مطرح کردم و اعلام کردم که به صورت افتخاری مبادرت به مدیریت خوردگی در بخش صنعت نماییم، ولی پذیرفته نشد.
این محقق حوزه خوردگی با تکیه بر این که در ایران "مدیریت خوردگی" با "مهندسی خوردگی" اشتباه گرفته شده است، اظهار داشت: نیم قرن است که در دانشگاه های ایران مبحث خوردگی تدریس می شود، ولی اقدام شایسته ای در بخش صنعت برای جلوگیری از این پدیده مخرب صورت نگرفته است که این امر علل خاصی دارد.
وی عدم آگاهی کشور از هزینه های سالانه خوردگی را از علل عدم اقدام در این عرصه عنوان نمود و اظهار داشت: این در شرایطی است که کشور کویت از سالهای قبل به این ادراک رسید که باید هزینه های خوردگی را کم کند، ازاین رو در آن سال ها ۵.۲ درصد از تولید ناخالص خویش را صرف خوردگی کرد و بعد از ۲۰ سال فعالیت در این حوزه، توانستند میزان خوردگی خویش را به ۲.۱ درصد کاهش دهند.
جواهر دشتی با انتقاد از این که در ایران هیچ آمار و مستنداتی در زمینه خوردگی وجود ندارد، اظهار نمود: مشاهده می شود که آمارها و ارقامی که در نشریات امریکایی و انگلیسی منتشر می شود، در ایران نقل می شود ولی بر مبنای برآوردهای غیر رسمی نرخ خوردگی در ایران حداقل ۸ برابر بودجه های عمرانی است و این میزان، عددی است که کل صنایع ایران از خوردگی ضرر اقتصادی می بینند.
این استاد دانشگاه کورتین، ضررهای زیست محیطی را از دیگر چالش های خوردگی در صنایع اعلام نمود و اضافه کرد: در صورتیکه خطوط انتقال گرفتار نشتی شود، اثرات مخربی در محیط زیست خواهد داشت.
وی افزود: در این حوزه پیشنهاد کردم که کمیته ای متشکل از نمایندگان وزارت نفت، سازمان محیط زیست و متخصصان حوزه خوردگی تشکیل گردد و هر زمانی که مقرر است مبادرت به حفاری و یا راه اندازی لوله انتقال شود، بر مبنای ۵جدول که بر مبنای تجاربی که کسب کردم، برآوردهایی صورت گیرد تا اگر بر مبنای داده های این جداول اگر مقدور باشد، حفاری صورت گیرد، در غیر این صورت جلوی حفاری گرفته شود.
جواهر دشتی با تکیه بر این که این روش در تمام دنیا مرسوم و رایج است، اظهار داشت: در آن زمان بهانه ای نبود که آورده نشود و مخالفت خویش را با اجرای این پیشنهاد اعلام نمودند.
این محقق ایرانی طراح موتور سبز همینطور به یاد می آورد که پیشنهاد خویش را برای تدریس در یکی از دانشگاه های بزرگ کشور عرضه کرده است، ولی این دانشگاه به علت بالا بودن سن، تقاضای وی را رد می کند.
ارائه طرح ملی برای مدیریت خوردگی
وی از پیشنهاد همکاریش با صنعت هوایی کشور سخن گفت و تصریح کرد: صنعت هوایی بیشترین چالش را با خوردگی دارد و از آنها خواستم که در این حوزه با آنها همکاری داشته باشم و در این حوزه نامه ای ارسال کردم ولی پس از گذشت ۴ سال این تقاضا راه به جایی نبرده است.
جواهر دشتی افزود: از طرفی به معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری رجوع کردم و به آنها اعلام کردم که مدیریت خوردگی یک مسئله ملی است و نیاز است که به آنها پرداخته شود و آنها پاسخ دادند که فعالیت این معاونت محصول محور است و به آنها گفتم که اولویت تولید محصولات دانش بنیان را در زمینه مدیریت خوردگی تعریف کنید و به من پیشنهاد کردند که طرحی در این حوزه عرضه دهم.
این محقق افزود: من در آن زمان طرحی در حوزه مدیریت خوردگی عرضه کردم که در نهایت توسط یکی از کارشناسان این معاونت ایراداتی به آن گرفته شد.
این استاد دانشگاه کورتین استرالیا به بیان ماجرای بی توجهی نسبت به طرح مدیریت خوردگی در پتروشیمی بندرعباس پرداخت و اظهار داشت: در حالیکه در کشور مسئولان درد را احساس نمی کنند، پتروشیمی قطر از من دعوت کرد تا در زمینه مدیریت پیشرفته خوردگی با آنها همکاری کنم.
وی با تکیه بر این که جهت بررسی هزینه خوردگی به عاملی بعنوان "مدیریت دانش خوردگی" نیاز داریم، یاداچآور شد: تا وقتی که هزینه اقتصادی و زیست محیطی خوردگی را در کشور ندانیم، حتی اگر هزاران سند استراتژیک مدیریت خوردگی هم تدوین شود، راه به ترکستان خواهد بود و به جایی نخواهیم رسید.
وی با اشاره به اینکه تابحال هر آنچه که در ایران در زمینه مدیریت خوردگی صورت گرفته، بر مبنای مدلهای خارجی بوده است، اضافه کرد: مدلهای خوردگی خارجی به درد مشکلات خوردگی ایران نمی خورد و هر کشوری مدل خاص خویش را دارد و ایران هم نیازمند مدل خوردگی خودش است و این موردی است که در زمانی که در ایران بودم، به مسئولان اعلام کردم.
مدل خوردگی در ایران
این متخصص حوزه میکروبی، ایران را موزه خوردگی توصیف کرد و در اینباره توضیح داد: از آنجائیکه ایران دارای اقلیم های متفاوتی است، موزه ای از خوردگی ها در ایران تشکیل شده است، ازاین رو از هر نوع خوردگی که وجود دارد، نمونه ای از آن در ایران قابل مشاهده می باشد، بگونه ای که اگر فلز خاصی را در تهران و شهرستانی مانند طالقان قرار دهیم، مشاهده خواهد شد که این فلز در تهران به علت وجود آلودگی هوا، سریع تر دستخوش خوردگی خواهد شد.
وی افزود: در عین حال تاسیسات نیروگاهی در مناطقی چون بوشهر و بندرعباس خوردگی شدیدتری نسبت به نیروگاه های مناطقی چون تبریز دارند، علاوه بر آن خوردگی خطوط انتقال در دریا و خشکی بسیار متفاوت می باشد.
جواهر دشتی یکی از خوردگی های موجود در ایران را خوردگی میکروبی عنوان نمود و افزود: در این نوع خوردگی، باکتری ها می توانند فلزات را بخورند و از بین ببرند و بیشتر در صنایع نفت، گاز، پتروشیمی، صنایع نیروگاهی، فاضلاب و صنایع دریایی دیده می شود.
این استاد دانشگاه کورتین استرالیا با اشاره به اینکه در صنایع نیروگاهی از آب ژاول برای پیشگیری از خوردگی استفاده می شود، اظهار داشت: این ماده از این طریق وارد پساب می شود و نتایج مطالعات ما بر روی موش نشان داد که این نوع پساب باعث کوری، نازایی و مرگ موش ها می شود.
روش های مقابله با خوردگی
جواهر دشتی با تکیه بر این که برای مقابله با خوردگی ۵ راهکار وجود دارد، توضیح داد: "مقابله فیزیکی" با استفاده از انواع پوشش ها، "روش شیمیایی" با استفاده از مواد شیمی ضد خوردگی، "مقابله الکتریکی" از راه طراحی سیستم های آندی و کاتدی خاص، "مقابله مکانیکی" و "مقابله با روش هایی مبتنی بر پارامترهای بهره برداری" ۵ روش برای جلوگیری از خوردگی است و هیچ یک از این روش ها همچون استفاده از پوشش ها به تنهایی برای مدیریت خوردگی کافی نیست.
وی در اینباره اظهار داشت: بعنوان مثال اگر از پوشش های ضد خوردگی برای خطوط انتقال استفاده شود، در صورتیکه در زیر خاک، این پوشش گرفتار خراشیدگی شود، خوردگی ایجاد خواهد شد؛ ازاین رو پیشنهاد می شود که برای این لوله ها علاوه بر استفاده از پوشش و رنگ، از حفاظت کاتدی و آندنی هم استفاده گردد.
جواهر دشتی با تکیه بر این که راهکارهایی که برای مدیریت خوردگی عرضه می شود، از این ۵ راهکار خارج نیست، اظهار داشت: ولین اگر مکانیزم خوردگی شناخته نشود، هر آنچه که در این حوزه تجویز شود، ضمانت اجرایی لازم را نخواهد داشت.
وی افزود: ازاین رو در ایران لازم است که پژوهش های بنیادی در حوزه مدیریت خوردگی تقویت شود، ضمن آنکه عالمان این حوزه را در بخش های صنعتی راه دهند و استادانی که در زیر کولر کتاب در این حوزه تالیف می کنند، با چالش ها و مسائل موجود در مناطق مختلف کشور آشنا نیستند.
منبع: هوا فضا
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب