جایگاه ایران در هوش مصنوعی، خیلی دور یا نزدیک؟
هوا فضا: توسعه پایدار و پیشرو در عرصه هوش مصنوعی، بدون تردید، نیازمند بستری امن، پویا و حمایت گر برای دانشجویان، محققان و فعالان این عرصه است. در جهان امروز، کشورهایی که سرمایه گذاری هدفمند و حمایتی مستمر از نخبگان و متخصصان این حوزه دارند، نه فقط در مرزهای علم حرکت می کنند؛ بلکه نقشی تعیین کننده در آینده فناوری و اقتصاد جهانی ایفا خواهند کرد.
به گزارش هوا فضا به نقل از ایسنا، توسعه پایدار و پیشرو در عرصه هوش مصنوعی، بدون تردید، نیازمند بستری امن، پویا و حمایت گر برای دانشجویان، محققان و فعالان این عرصه است. در جهان امروز، کشورهایی که سرمایه گذاری هدفمند و حمایتی مستمر از نخبگان و متخصصان این حوزه دارند، نه فقط در مرزهای علم حرکت می کنند، بلکه نقشی تعیین کننده در آینده فناوری و اقتصاد جهانی ایفا خواهند کرد.
با این وجود، در ایران، پژوهشگران و دانشجویان فعال در عرصه هوش مصنوعی با چالش های مختلفی مواجه اند؛ از کمبود زیرساخت های پژوهشی گرفته تا نبود حمایت های مالی. محدودیت های مربوط به دسترسی به منابع علمی، مهاجرت الزامی نخبگان، و نبود امکان تعامل گسترده با مجامع علمی جهانی، همگی روند رشد و شکوفایی استعدادهای داخلی را با کندی و تزلزل روبه رو کرده اند.
در چنین شرایطی، بااینکه اراده و قابلیت فردی دانش پژوهان ایرانی قابل تحسین است؛ اما بدون سیاستهای حمایتی ساختارمند، نمی توان انتظار داشت که هوش مصنوعی در ایران به جایگاه واقعی و شایسته خود برسد.
در همین راستا با حامد حسینی، دانش آموخته دکترای هوش مصنوعی از دانشگاه تهران و حامد قاسمی، دانشجوی دکترای هوش مصنوعی دانشگاه تهران و هر دو پژوهشگر لابراتوار تعامل انسان و روبات دانشگاه تهران به گفت و گو نشستیم.
دکتر حامد حسینی با اشاره به پیشرفت های چشم گیر هوش مصنوعی در سالیان اخیر و آمدن دستیارهای متنی نظیر چت جی پی تی و جمینای و... به ایسنا اظهار داشت: هوش مصنوعی نظیر هر فناوری لطمه های خودش را به همراه دارد. لطمه اصلی این فناوری نبود شناخت صحیح در جامعه و لایه های مختلف مدیریتی و تصمیم گیری است.
تب فراگیر مدلهای زبانی هوش مصنوعی در کشور
وی با ناصحیح خواندن مسیر طی شده هوش مصنوعی در کشور در ادامه حرکت در این راه را فقط هزینه برای خرید تجهیزات ندانست و اشاره کرد: حالا خیلی از ارگان ها مشغول وارد کردن GPU و تجهیزات سخت افزاری برای هوش مصنوعی هستند؛ اما واقعا مقرر است با این تجهیزات چه کنند؟ خیلی از شرکتها به سبب تب مدلهای زبانی کوشیده اند همه فعالیت هایشان را با آنها انجام دهند؛ این در حالیست که چنانچه دانش و مهارت پشت هوش مصنوعی خالی شود به این فناوری تنها به چشم یک ابزار نگریسته می شود.
این دانش آموخته دکترای هوش مصنوعی از دانشگاه تهران با اشاره به پیشرفت هایی در عرصه نرم افزاری هوش مصنوعی در کشور اظهار داشت: به عنوان مثال همه بدنبال آن هستند که LLM را بر روی سایت قرار دهند تا بجای اپراتورها به پرسش ها پاسخ دهد و حالا نمود هوش مصنوعی در همه شرکتها به این مساله خلاصه شده است.
حسینی این قبیل کارها را برای برطرف نمودن نیاز فعلی مناسب اما برای رفع نیازهای طولانی مدت ناکافی برشمرد و اضافه کرد: باید برنامه ریزی ها بر طبق نیازهای ۵ تا ۱۰ سال آینده باشد همچنین که در عرصه تامین انرژی و برطرف نمودن ناترازی به نصب سلول های خورشیدی رو آورده ایم.
دهه آینده دهه هوش مصنوعی و رباتیک است
وی اضافه کرد: دمیس هاسابیس، مدیرعامل دیپ مایند عنوان می کند دهه آینده دهه هوش مصنوعی و رباتیک است و تا آن زمان که پیشرفت ها نمود عینی پیدا نکنند کاربردی نخواهند شد. ایران هم ناگزیر از در طول این مسیر است و باید به سوی استفاده از لابراتوار های رباتیکی فضاهای صنعتی رباتیکی برود؛ البته این مساله به حمایت هایی از طرف مسئولان نیاز دارد تا هوش مصنوعی به این فضاها تزریق شود.
این دانش آموخته دکترای هوش مصنوعی از دانشگاه تهران حمایت ها را بیشتر معطوف به شرکت های دانش بنیان دانست و اشاره کرد: اما فضاهای دانشگاهی با وجود افراد توانمند نیازمند این حمایت ها هستند؛ بدین جهت باید با هدف گذاری پشتیبانی از محیط های دانشگاهی رباتیک شروع شود تا در این راه از دیگر کشورها عقب نباشیم.
دکتر حسینی با اظهار تأسف از اینکه ما اغلب دیر متوجه می شویم که چه باید بکنیم، اضافه کرد: اگر دیر حرکت نماییم شاید نظیر انرژی هسته ای که برخی کشورهای پیشرفته به آن رسیدند و دیگر اجازه دستیابی به هیچ کشوری را نمی دهند در عرصه هوش مصنوعی و رباتیک هم با این وضع مواجه شویم چون تلفیق هوش مصنوعی و روبات می تواند در جنبه صلح آمیز ایجاد روبات کارگر باشد و یا در جنبه دیگر آن ساخت روبات های سرباز و جنگجو.
جنگ سخت افزارهای هوش مصنوعی جنگ امروز جهان
وی جنگ امروز جهان را جنگ سخت افزارها در عرصه هوش مصنوعی دانست و اشاره کرد: حالا برای اپلای دانشجویان برای خارج از کشور سوابق افراد بررسی می شود که بعد از بازگشت به ایران با دانش هوش مصنوعی و رباتیک کار نظامی انجام ندهند و بدین جهت ویزا به آسانی به آنها داده نمی شود.
این دانش آموخته دکترای هوش مصنوعی از دانشگاه تهران با اشاره به اینکه هنوز حاکمیت از حساسیت این مساله غافل است، اظهار داشت: هوش مصنوعی هر روز درحال پیشرفت است و آینده وابسته به پیوند هوش مصنوعی و رباتیک است.
حسینی درباره ی انتقادات وارده به نبود حمایت مادی و معنوی در دوره دانشجویی در مقطع دکترا توضیح داد: در همه جای دنیا برای دانشجویان ارشد و دکترا حمایت های مالی دارند تا این افراد بدون دغدغه پروسه تحصیلشان را طی کنند تا برای کشور دانشگاه و حتی مردم سودمند باشند؛ اما در ایران حلقه اتصال صنعت و دانشگاه هیچ گاه شکل نگرفت که دراین خصوص وجود ارگان های دولتی تسهیل گر نظیر معاونت علمی و فناوری و صندوق لازم است که متاسفانه درحال حاضر این حمایت ها بر روی شرکت های دانش بنیان متمرکز هستند.
تأکید بر ضرروت تمرکز ارتباط میان دانشگاه و صنعت در عرصه هوش مصنوعی
وی اضافه کرد: در صورتیکه تمرکز باید در ارتباط میان دانشگاه و صنعت باشد؛ به عنوان مثال ارتباط بخش هوش مصنوعی و رباتیک دانشگاه با صنایع بزرگی چون خودروسازی، کشاورزی، صنایع غذایی و یا هر صنعتی که خط تولیدی دارد و ناگزیر از انجام کارهای تکراری می باشد، باید صورت گیرد تا این کارها به آسانی با روبات های هوشمند صورت گیرد.
به گفته ی ایشان، شرکت پست DHL بزرگترین شرکت پست دنیا با شرکت بوستون داینامیکس از بزرگترین شرکت های رباتیک هوش مصنوعی(هوشمند) تعاملی داشتند و طی یک ماه اخیر بالاتر از ۱۰۰۰ربات از این شرکت خریداری نموده است؛ البته همکاری آنها از سال ۲۰۲۰ برای خط تولید بازوی رباتیک شروع شده است.
این دانش آموخته دکترای هوش مصنوعی از دانشگاه تهران درباره ی نیروی انسانی شرکت های دانش بنیان هم اشاره کرد: دانشجو نمی تواند بصورت تمام وقت در اختیار این شرکتها باشند برای داشتن عایدی مناسب هم در شرکت هایی مشغول می شوند تا ضمن تحصیل درآمدی داشته باشند این مساله سبب افزایش سنوات تحصیلی، عدم تمرکز بر روی پژوهش و مقالات، ضعیف تر شدن بنیه علمی و... می شود و تنها در صورت کوشش مضاعف می تواند این مساله را جبران کند.
دکتر حسینی با اشاره به اینکه برای دانشجویان پزشکی دریافتی کمی در دوران دانشجویی درنظر گرفته اند که با اعتراض آنها بر میزان مبلغ آنها افزوده شد، اضافه کرد: اما این میزان برای دانشجویان دکترای فنی مهندسی لحاظ نمی شود یا آن چنان دشوار است که دانشجو ناتوان از دریافت آنست.
وی اشاره کرد: دانشجو بعد از فارغ التحصیلی چند گزینه دارد یا خودش کسب و کاری راه اندازی کند، یا جذب شرکتی شود، یا جذب هیات علمی شده و یا مهاجرت کند من برای جذب هیات علمی اقدام نموده ام که پروسه جذب فرآیند طولانی ۲ تا ۳ ساله را دارد در این بازه نمی توان از فضای دانشگاه دور ماند و ناگزیر از انجام کارهای پژوهشی هستم. در دانشگاه های معتبر دنیا مبلغ بسیار زیادی را به عنوان پسادکترا درنظر می گیرند و افراد وارد دانشگاه و مشغول فعالیت می شوند؛ اما این مساله در ایران بسیار دشوار است مبلغ اندک که با دشواری داده می شود.
حقوق اندک عضو هیات علمی و داشتن فعالیت جانبی
این دانش آموخته دکترای هوش مصنوعی از دانشگاه تهران با تکیه بر ضرورت حمایت های مناسب از دانشجویان دکترا اظهار داشت: بعد از جذب هیات علمی حقوق اعضاء هیات علمی اندک است که او باید در کنار تدریس فعالیت جانبی هم داشته باشد که این هم محل پرسش است که چرا نباید همه تمرکز استاد دانشگاه به مسأله پژوهش و آموزش باشد؟
حسینی معیارهای جذب هیات علمی را هم سلیقه ای و نامناسب برشمرد و اضافه کرد: معیارها عمدتا بر طبق شمار مقالات و نه کیفیت مقاله که مشکلی از صنعت یا کشور را برطرف کرده باشد، است؛ حتی ممکنست آن پژوهش هیچ موفقیت عینی هم نداشته باشد؛ این درحالی است که معیارهای دیگری چون توانایی فرد در جذب اعتبار، تولید محصول، توانایی مدیریت، نگاه به جنبه های کسب وکار باید جایگزین آنها شود.
وی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به اینکه دنیا به اهمیت تلفیق هوش مصنوعی و روبات پی برده است و این مساله در ایران هم اجتناب ناپذیر است، اظهار داشت: کمک های هوش مصنوعی و روبات می تواند به افزایش راندمان صنایع با راندمان بیشتر و دقت و کیفیت بیشتر محصول منجر شود.
در ادامه حامد قاسمی، دانشجوی دکترای هوش مصنوعی دانشگاه تهران با اشاره به اینکه برای تطبیق خود با دنیا روبات به عنصری به اسم هوش مصنوعی نیاز دارد تا روبات سریع تر پیشرفت کند، اضافه کرد: استارت آپ های مهمی نظیر فیزیکال اینتلیجنس (Physical Intelligence) شکل گرفته است و گوگل هم با معرفی جمینای رباتیکز از این بازی عقب نمانده است.
فعالیت های هدفمند در روبات هوشمند
وی با اشاره به اینکه با آمدن هوش مصنوعی قابلیت ها و قابلیتهای روبات ها به یک باره بیشتر می شود، اظهار داشت: بدین ترتیب کارهای روبات هوشمندانه تر و هدفمندتر می شود. شرکتی مثل گوگل از LLM خود در دنیای رباتیک بهره می برد و استارتاپ فیزیکال اینتلیجنس نیز بدنبال استفاده از مدلهای زبانی و چندوجهی در دنیای رباتیک است. البته این شروع پروسه است برای همگام شدن با دیگر کشورهای جهان باید زیرساخت های مناسب آن به همراه حمایت ها فراهم گردد حمایت باید از دانشگاه و محیط های دانشگاهی شروع شود کمترین کار تجهیز لابراتوار های تعامل انسان و روبات است همه نمونه های موفق استارت آپ های رباتیکی از دل دانشگاه ها برخاسته اند.
این دانشجوی دکترای هوش مصنوعی دانشگاه تهران، با اشاره به اینکه فیزیکال اینتلیجنس از دل دانشگاه برکلی و شرکت روبوتیکیو از دل دانشگاه لاوال کانادا برخاسته است، اظهار داشت: هسته ها در داخل شکل می گیرد سپس استارت آپ می شود و با دستیابی به این فناوری سود زیادی عاید دانشگاه، کشور و حتی دانشجو می شود.
قاسمی این فضا را فضای رقابتی «برد – برد» دانست و اشاره کرد: رباتیک علم پرهزینه ایست و هوش مصنوعی به مثابه پایه ای است که باید می بود و رباتیک بدون هوش مصنوعی موفقیت چندانی نخواهد داشت. با تلفیق این دو علم جهش خوبی در عرصه روبات ها حاصل می شود.
وی موضوع مهم در هوش مصنوعی را جنگ سخت افزاری CPUها عنوان و اشاره کرد: حالا آمریکا کشور چین را در این بخش تحریم کرده است تا نتواند به این فناوری برسد. شاید دنیا به مرحله ای برسد که نظیر انرژی هسته ای دستیابی دیگر کشورها به این دانش و فناوری ممنوع شود.
هوش مصنوعی؛ مهم ترین اختراع تاریخ بشری
این دانشجوی دکترای هوش مصنوعی دانشگاه تهران، با اشاره به اینکه احیانا هوش مصنوعی مهم ترین اختراع تاریخ بشری خواهد بود، اظهار داشت: استوارت راسل، دانشمند بزرگ علوم کامپیوتر، معتقد می باشد با هوش مصنوعی دنیا به دو بخش قبل و پس از آن تقسیم می شود و میزان تأثیرگذاری این دانش و تکنولوژی در زندگی بشری بسیار است.
قاسمی مشکلات دانشجویان دکترا را تامین نبودن حداقل های تسهیلات از محل اسکان، تغذیه و حتی دریافتی ماهانه دانست و اشاره کرد: یک دانش آموخته دکترا نمی تواند بعد از اتمام تحصیل بدون هیچ سرمایه ای به زندگی ادامه دهد. پس باید در کنار تحصیل کار دانشجویی داشته باشد که این خود سبب طولانی شدن سنوات تحصیل می شود و شاید یادگیری به درستی انجام نشود.
وی با تکیه بر ضرورت حمایت دولت از دانشجویان مقطع دکترا برای ماندگاری آنها اظهار داشت: خروجی حمایت نکردن ها تضعیف علم است و این حمایت ها باید از محیط آزمایشگاهی دانشگاهی شروع شود و لابراتوار ها به لحاظ سخت افزاری تجهیز شوند.
این دانشجوی دکترای هوش مصنوعی دانشگاه تهران با اعلان اینکه معیار اصلی برای تعیین یک استاد میزان تاثیر و سوادآوری او برای جامعه و صنعت است، اضافه کرد: بدین جهت معیارها برای جذب اعضاء هیات علمی باید از صرف تعداد مقالات بدون توجه به کیفیت و سایر موارد تغییر کند.
منبع: هوا فضا
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب