در گفت وگو با هوا فضا در آستانه روز مهندس مطرح شد
بازار كار باشد، تحصیلات تكمیلی به شكل اتوماتیك پایین می آید
به گزارش هوا فضا، رئیس گروه علوم مهندسی فرهنگستان علوم در آستانه روز مهندس به چالش های رشته های فنی- مهندسی در كشور پرداخت و ضمن تأیید بالا بودن آمار بیكاری مهندسان در كشور، اظهار داشت: این اشتباه است كه از جوان 25 ساله انتظار داشته باشیم شركت باز كند و یك كسب و كار راه بیندازد. تنها كسانی از پس چنین كارهایی برمی آیند كه دارای نبوغ هستند و دولت هم باید حواسش را به چنین افرادی معطوف كند و امكانات در اختیار آنها بگذارد.
به گزارش هوا فضا به نقل از ایسنا، فارغ التحصیلان رشته های فنی- مهندسی با وجود اهمیت و كاربردی كه این علم در زندگی روزمره دارد، با چالش های بسیاری مواجهند كه مهم ترین آن ها- در كشور ما- بیكاری است. مسئولان دانشگاهی كشور بارها گسترش بی رویه این رشته ها در دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی را گوشزد كرده و این مساله را عامل بیكاری مهندسان كشور دانسته اند. تحصیل در رشته های مهندسی با وجود سختی دروس و دشواری ورود به بازار كار پس از فارغ التحصیلی، جزو چالش هایی هستند كه دانشجویان رشته های مهندسی با آنها دست و پنجه نرم می كنند.
فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران بعنوان نهادی كه پنجم اسفند - همزمان با سالروز تولد دانشمند ایرانی خواجه نصیرالدین طوسی- را بعنوان "روز مهندس" نام گذاری كرده و از سال ۱۳۸۳ هر ساله از مهندسان برجسته كشور تقدیر می نماید، یكی از مهم ترین نهادهایی است كه انتظار می رود در امتداد رفع چالش های جامعه مهندسی، راهكار عرضه نماید. البته باید در نظر داشت كه گزارش هایی كه این نهاد در گروه های تخصصی خود - همچون علوم مهندسی- به دولت یا سایر دستگاه های سیاست گذار ارائه می كند، ضمانت اجرایی ندارند و معین نمی باشد كه چه نهادی بایستی عملیاتی شدن برنامه و راهكارهای فرهنگستان علوم را پیگیری كند.
به همین بهانه و در آستانه روز مهندس (مصادف با پنجم اسفند ماه)، به سراغ رئیس "گروه علوم مهندسی فرهنگستان علوم" رفته ایم تا با ایشان درباره چالش های جامعه مهندسی كشور گفت و گو نماییم.
تمركز بر چالش های رشته مهندسی در شاخه "مهندسی مكانیك"
ارائه راهكار ۳ جنبه آموزشی، علمی و ارتباط با صنعت مهندسی ظرف ۱.۵ سال آینده
محمد رضا اسلامی در گفت و گو با ایسنا و در آستانه روز مهندس، ابتدا به بیان تاریخچه مختصری درباره فرهنگستان علوم بعنوان "آكادمی علوم ایران" پرداخت و اظهار داشت: فرهنگستان علوم در سال ۱۳۱۴ بنیان گذاشته شد و اعضای پیوسته و وابسته آن پس از انقلاب اسلامی مجدداً انتخاب شدند.
وی با اشاره به اینكه فرهنگستان نقش اتاق فكر (Think tank) ایران- و نهادهای مهمی چون مجلس شورای اسلامی و قوه قضاییه – را بر عهده دارد، تصریح كرد: تمام رشته ها در فرهنگستان علوم حضور دارند و پروژه های بسیار راهبردی طی ۲۷ سال قبل در فرهنگستان انجام شده و گزارش آنها به دولت و مقامات مختلف رسیده است.
رئیس گروه علوم مهندسی فرهنگستان علوم با اشاره به حضور ۶ گروه مهندسی، كشاورزی، علوم پایه، علوم اسلامی، دامپزشكی و علوم انسانی از شروع تأسیس این نهاد، توضیح داد: گروه مهندسی خود به هفت شاخه مهندسی مكانیك، برق، شیمی، عمران، مواد و متالوژی، محیط زیست و مهندسی صنایع تقسیم شده است.
دكتر اسلامی، سپس به ساختار گروه مهندسی فرهنگستان اشاره و تشریح كرد: این گروه شامل ۱۲ عضو پیوسته مادام العمر و حدود سه برابر این تعداد، اعضای وابسته است كه حدود هر ۴ الی ۵ سال یك دفعه تغییر كرده یا تمدید می شوند. همین طور ۵۰ الی ۶۰ عضو مدعو هر دو سال یك دفعه انتخاب می شوند و بدین سبب بیشتر از ۱۰۰ نفر از مهندسان برجسته كشور در شاخه مهندسی فرهنگستان علوم فعالیت دارند. من هم عضو پیوسته فرهنگستان علوم هستم كه یك دفعه در سال ۸۳ به مدت دو سال به سمت ریاست گروه مهندسی منصوب شده و اخیراً هم بار دیگر عهده دار این سمت شده ام.
وی در پاسخ به اینكه مقامات تا چه اندازه در تصمیم گیری ها و سیاست گذاری های خود برمبنای نتایج به دست آمده از فرهنگستان علوم بعنوان اتاق فكر كشور عمل می كنند، توضیح داد: در آمریكا ۴ اتاق فكر به اسامی Hoover institution، AEI (American Enterprise Institution)، The Heritage Foundation، CSIS (Center for Strategic and International Studies) وجود دارد. بعنوان مثال تنها ۳۰۰ اتاق فكر زیر نظر "بنیاد هریتج" فعالیت داشته و نتایج كارهای تخصصی خودرا در اختیار دولت قرار می دهند.
رئیس گروه علوم مهندسی فرهنگستان علوم اشاره كرد: بدین سبب ما قوه مجریه یا مقننه نیستیم، بلكه مسائل مختلف را بررسی نموده و ضمن روشن كردن نقاط قوت و ضعف، به مقامات مملكتی پیشنهاد می نماییم به این گزارش ها رجوع كنند. نكته بسیار مهم اینكه در اتاق های فكر- بعنوان مثال وزارت x- نباید دوستان وزیر فعالیت كنند یا اعضای اتاق فكر یكدست باشند. در واقع بهترین دوستان انسان كسانی هستند كه به او انتقاد می كنند؛ بدین سبب باید كسانی در مخازن فكر حضور داشته باشند كه به صورت انتقادی- و نه به صورت سفسطه وار- جنبه های مختلف پروژه ها را بررسی و به آنها نقد وارد می كنند.
اسلامی در پاسخ به خبرنگار ایسنا كه برخی چالش های رشته های فنی مهندسی- همچون گسترش بی رویه در آموزش عالی تا بیكاری فارغ التحصیلان- را طرح كرد، تاكید كرد: گروه مهندسی فرهنگستان علوم مقدار زیادی بر روی چالش های رشته مهندسی كار كرده است. در شاخه مكانیك در حال كار بر روی چالش های این رشته هستیم و تمام انتقاداتی كه به این حوزه وارد است، از گسترش بی رویه آموزش عالی تا بیكاری مهندسان و...، كاملاً منطقی است.
وی ضمن تأیید نقل قول اخیری از رئیس دانشگاه آزاد در خصوص "سرطان زده بودن جامعه مهندسی كشور" كه از طرف خبرنگار ایسنا عنوان شد، اشاره كرد: حدود دو سال و نیم بر روی چالش های رشته های فنی مهندسی كار كردیم و حدود یك سال و نیم دیگر سه نظر مختلف پیرامون این حوزه در بخش های آموزشی، ارتباط با صنعت و علمی به دولت ارائه خواهیم داد. مسئولیت این پروژه را دكتر علی غفاری بر عهده دارند كه عضو مدعو شاخه مكانیك فرهنگستان علوم هستند.
تأثیر گسترش آموزش عالی بر ارتقای فرهنگ عمومی و پایین بودن اشتغال؛ دو روی یك سكه
رئیس گروه علوم مهندسی فرهنگستان علوم در همین رابطه تشریح كرد: در بخش مهندسی نكته ای كه هست، این است كه یا باید به فكر بیكاری جوانان باشیم یا به فكر نیازهای بازار كار؛ این ها دو رویكرد مختلف هستند.
اسلامی اظهار نمود: اگر بخواهیم به فكر جوانان باشیم كه مدتی سرشان گرم شود و تخصصی را مطالعه كنند و دوره های مختلف دانشگاهی را بگذرانند، این یك رویكرد است. اما زمانی كه به بازار كار نگاه می نماییم، سیلی از این جمعیت در حال بالا آمدن است.
وی با اشاره به اینكه در هندوستان كسی كه مدرك دكتری گرفته، ممكنست راننده تاكسی باشد كه این مساله هیچ عاری ندارد، اشاره كرد: هم اكنون مدرك تحصیلی لیسانس مثل مدرك دیپلمی است كه حدود ۶۰ یا ۷۰ سال پیش صادر می شد. همان دانشگاه آزاد كه اشاره كردید، با ارائه مدرك لیسانس نقش عمده ای در بالا بردن فرهنگ عمومی كشور داشته است و نمی توان نسبت به گسترش آموزش عالی یك دیدگاه صرفاً انتقادی داشت.
رئیس گروه علوم مهندسی فرهنگستان علوم اضافه كرد: وقتی فردی لیسانس دارد و با قسمتی از تخصص خودش آشناست، فرهنگ عمومی كشور بالا می رود؛ ولو آنكه این شخص كارگر یا راننده شود. در آمریكا از دوستان من كسانی بودند كه مدرك دكتری گرفتند و راننده كامیون یا اتوبوس شدند و این مساله هیچ اشكالی نداشت.
ضرورت فعال شدن بخش خصوصی در ایران
بازار كار باشد، تحصیلات تكمیلی به شكل اتوماتیك پایین می آید
اسلامی تاكید كرد: از طرفی این دولت می باشد كه باید ببیند چطور می تواند از تعداد بالای افراد تحصیل كرده در جامعه به بهترین نحو استفاده نماید كه دولت نمی تواند این كار را بكند. در ایران باید بخش خصوصی فعال باشد. ۷۰ الی ۸۰ درصد استخدام ها در بخش خصوصی انجام می شود و شاید نهایتاً ۲۰ درصد استخدام ها در بخش دولتی صورت گیرد.
وی با اشاره به اینكه در آمریكا دانشجویان پس از دریافت مدرك لیسانس وارد بازار كار می شوند و كمتر به فكر ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر هستند، اظهار داشت: فارغ التحصیلان لیسانس در بخش خصوصی، كارخانه جات و صنایع مشغول به كار می شوند. نزدیك به ۵۵ سال پیش (حدود سال ۱۹۷۰ میلادی) در زمان دانشجویی به كارخانه تولید جت جنگی (General dynamics) دعوت شدم و در آن زمان متوجه شدم نزدیك ۶۰ درصد كاركنان این كارخانه فوق دیپلم و تكنیسن، نزدیك به ۳۰ درصد دارای مدرك لیسانس، حدود ۳ الی ۴ درصد دارای مدرك فوق لیسانس بودند و یك تا ۲ درصد مدرك دكتری داشتند. این در حالیست كه تكنولوژی جت جنگی هر ۲ الی ۳ ماه یك دفعه عوض می شود.
رئیس گروه علوم مهندسی فرهنگستان علوم با تاكید بر آنكه اگر بازار كار باشد، تحصیل در مقاطع تحصیلات تكمیلی بطور اتوماتیك پایین می آید، اضافه كرد: از بزرگ ترین سرمایه های هر كشور وجود افراد مبتكری است كه بتوانند كارخانه درست كنند و مدیریت آنها را بر عهده بگیرند. دولت، مجلس و قوه قضاییه باید از چنین افرادی حمایت كند و دستگاه هایی همچون اداره مالیات نباید به این افراد سخت بگیرد؛ نه اینكه چون این ها ثروتمند هستند، به آنها فشار وارد كند.
اسلامی افزود: بخش خصوصی به وسیله افرادی فعال می شود كه ذاتاً مبتكر هستند. اگر این فرد ۱۰ كارخانه درست می كند، ۵۰ هزار نفر را سر كار می آورد و از این طریق ۱۰ هزار خانوار را تامین می كند، هیچ اشكالی ندارد كه هر شب بهترین غذا را بخورد!
بالا بودن آمار بیكاری مهندسان كشور
دولت امكانات در اختیار افراد دارای نبوغ بگذارد
وی در پاسخ به اینكه آیا آماری از بیكاری جامعه مهندسی كشور وجود دارد یا خیر، اظهار داشت: آمار مهندسان بیكار در كشور بسیار بالاست و بطور كلی بیشترین افراد بیكار از بین فارغ التحصیلان دانشگاهی هستند. در گروه مكانیك شاخه مهندسی فرهنگستان كه مشغول كار در این عرصه هستیم، به آمار دسترسی داریم اما تا زمانی كه كار تمام نشود، نمی توانیم آمار را اعلام نماییم.
رئیس گروه علوم مهندسی فرهنگستان علوم در پاسخ به سؤالی درباره نقش استارتاپ ها در كاهش بیكاری فارغ التحصیلان رشته های مهندسی اظهار داشت: این اشتباه است كه بگوییم جوان ۲۵ ساله باید شركت باز كند و یك كسب و كار راه بیندازد. تنها كسانی از پس چنین كارهایی برمی آیند كه دارای نبوغ هستند و دولت هم باید حواسش را به چنین افرادی جمع كند و امكانات در اختیار آنها بگذارد. دارا بودن چنین خاصیت هایی به ژن افراد ربط دارد و نمی توان با دادن درس كارآفرینی چنین مواردی را محقق كرد. من شخصاً ۵۳۰ مقاله علمی در نشریات معتبر بین المللی به چاپ رسانده و ۱۴ كتاب نوشته ام، اما هیچ استعدادی در كارآفرینی ندارم.
فعالیت تمام مهندسان تقدیرشده در فرهنگستان علوم در چارچوب یك اتاق فكر
اسلامی درانتها با اشاره به این نكته كه روز مهندس (۵ اسفند) نیز در سال ۱۳۸۳ و زمان ریاست ایشان بر گروه مهندسی فرهنگستان علوم ابداع شده است، اشاره كرد: یكی از وظایف فرهنگستان ها و آكادمی ها، شناختن و شناساندن مهندسین برجسته به جامعه ایران است كه فرهنگستان هر سال این كار را انجام داده و دانشمندان و مهندسان برجسته را به جامعه معرفی می كند. همین طور تمام مهندسانی كه طی این سال ها از آنها تقدیر كردیم، در گروه مهندسان برجسته فرهنگستان عضویت داشته و كارهای فكری مهمی در این نهاد انجام می دهند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب