در گفت وگو با هوا فضا مطرح شد
مهم ترین نگرانی ها درباره جهش های اخیر كروناویروس و پاسخ ها
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات ژنومیک دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با تشریح بیولوژی واریانت جدید کروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲ (SARS-CoV-2)، توضیحاتی در ارتباط با اثربخشی آنتی بادی حاصل از عفونت طبیعی و یا واکسن در مقابله با واریانت جدید ویروس ارائه نمود.
دکتر حسن رودگری، متخصص ژنتیک دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در گفتگو با ایسنا، با بیان اینکه بروز جهش یک امر طبیعی در سیکل حیات و تکثیر ویروس می باشد و این امر در ویروس های RNAدار بیشتر از DNAدار رخ می دهد، اظهار نمود: گسترش سریع واریانت جدید کروناویروس به سبب افزایش موارد جدید و فشار مضاعف بر سیستم های درمانی سبب نگرانی ها و متعاقبا بحث های بیولوژیک شده است. هرچند خوشبختانه کروناویروس ها به نسبت سایر ویروس های RNAدار به سبب دارا بودن آنزیمی برای اصلاح خطاهای ریپلیکیشن، کمتر گرفتار جهش مانا می شوند.
مدیر پژوهش سازمان نظام پزشکی کشور در این رابطه افزود: در این نوع ویروس ها اثر انتخاب طبیعی تعیین می کند جهش هایی که سرعت انتقال را افزایش داده و یا قدرت فرار از پادتن های میزبان را به ویروس داده اند، امکان برتری بر نسل قبلی خویش را دارند و می توانند به سرعت جایگزین اشکال قبلی شوند؛ در این میان متاسفانه گزارشات حاکی از این است که واریانت های جدید اخیر با سرعت بالاتری انتقال می یابند که در مورد سوش (strain) انگلیسی تا ۵۶ درصد سریعتر هم گزارش شده است.
دکتر رودگری در این رابطه ضمن اشاره به مفاهیم جهش، واریانت و سوش (strain یا سویه)، بیان نمود: جهش یک تغییر در توالی ژن و واریانت به معنای ژنومی است که در توالی با همتای خود فرق می کند و البته واژه دقیقی نیست، چونکه دو واریانت می توانند در یک یا چند جهش دیگر فرق کنند و اگر دقیق تر بگوییم یک واریانت وقتی یک سوش (Strain) است که بتواند فنوتیپ جدید بروز دهد مثلا آنتی ژنیسیته، سرعت انتقال و یا بیماری زایی متفاوت و غیره.
وی با اعلان اینکه هم اکنون این ویروس در سراسر جهان در حال جهش بوده و یحتمل در بعضی نقاط انواع مانایی از جهش های جدید وجود داشته باشد، اظهار داشت: اما گسترش به جوامع دیگر به میزان ایزوله بودن جامعه منشاء واریانت بستگی دارد، بنابرین هرچه جامعه محل وقوع سویه (strain) جدید بازتر و در تعامل بیشتر با سایر جهان باشد، گسترش سوش (سویه) جدید به لحاظ موازین بهداشتی سریع تر است مثل ووهان چین و البته مولفه سرعت بیولوژیکی انتقال در واریانت جدید هم مهم می باشد.
مهمترین نگرانی ها درباره جهش های اخیر ویروس چیست؟
این عضو هیات علمی ضمن اشاره به مهم ترین نگرانی ها در این رابطه یعنی "احتمال فرار جهش جدید از اثر واکسن های موجود"، "احتمال عفونت مجدد" و یا "مدت زمان ایجاد ایمنی و مصونیت"، اظهار نمود: مراکز تحقیقاتی در کشورهای مختلف درحال کار بر روی این مسئله بوده و به زودی نتایج آزمایشات بر روی واریانت های جدید و چگونگی اثرشان بر آنتی بادی تولیدی توسط واکسن و یا به دنبال ابتلای عادی منتشر می شود. فعلا اطلاعات ما مبسوط نیست، البته یک مقاله اخیر در این رابطه مدعی است که جهش مشترک موجود در هر دو واریانت انگلیسی و آفریقایی، فعالیت آنتی بادی ساخته شده توسط واکسن فایزر-بیون تک را نتوانستند تغییر دهند و این واکسن بر روی آنها هنوز موثر است، البته اطلاعات در مورد سایر جهش ها و واکسن ها هم در راهست.
بیولوژی واریانت جدید ویروس کروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲ (SARS-CoV-2) چگونه است؟
دکتر رودگری ضمن اشاره به بیولوژی واریانت جدید این ویروس، اظهار نمود: نخستین واریانت جدید در بریتانیا و در انتهای نوامبر ۲۰۲۰ با ردیابی جهش در ژنوم ویروس کشف شد که B.1.1.7 نام گرفت و الان در چندین کشور جهان دیده شده است، در آفریقای جنوبی هم واریانت 501Y.V.2 شناسایی شد که همانند واریانت انگلیسی یک دسته جهش های مشابه دارد که برخی در توالی های در ارتباط با تولید پروتئین Spike بوده اند.
وی با تکیه بر اینکه مطالعات نشان می دهد که واریانت انگلیسی بیشتر از ۵۰ درصد سریع تر انتقال می یابد، اظهار نمود: واریانت انگلیسی ۸ و واریانت آفریقای جنوبی ۹ تغییر ژنی در ارتباط با پروتئین اسپایک (Spike Proteins) دارند و چندین جهش هم در بقیه ژنوم آنها رخ داده که یک یا بعضی از این جهش ها احیانا سبب سرعت انتقال بیشتر شده است. بنابراین این واریانت ها باعث تغییر فنوتیپی شده و بنابراین یک سوش (Strain) جدید می توانند محسوب شوند.
مهمترین تغییر و جهش ویروس چیست؟
این متخصص ژنتیک توضیح داد: تغییر N501Y بیشتر از بقیه مشکوک به این خاصیت جدید افزایش سرعت انتقال است که Receptor Binding Domain یا RBD را تغییر داده و سبب چسبندگی قوی تر پروتئین اسپایک (Spike Proteins) ویروس به پروتئین سلول انسانی می شود (مثلا رسپتورهای ACE2). در همین راستا مطالعات حیوانی بر روی همستر هم نشان از کولونی های سریع تر و وسیع تر این واریانت در مجرای فوقانی تنفسی دارد و مطالعه دیگری هم حاکی از وجود مقدار بیشتر ژنوم ویروس بر روی سوآب مبتلایان انسانی به واریانت N501Y است.
اثربخشی آنتی بادی حاصل از عفونت طبیعی و واکسن در مقابله با واریانت جدید چگونه است؟
مدیر پژوهش سازمان نظام پزشکی کشور اظهار نمود: این شبهه وجود دارد که واریانت جدید امکان دارد پاسخ ایمنی ناشی از واکسن و یا ابتلای عادی قبلی را تضعیف کند. پروفسور جیسون مک لِلان، بیولوژیست دانشگاه تگزاس در این رابطه می گوید هر دو واریانت حاوی جهش هایی در محدوده پروتئین اسپایک هستند که توسط آنتی بادی های خنثی کننده neutralising و یا بلاک کننده blocking قابل شناسایی اند که نشان داده است آنتی بادی ها ضد این منطقه RBD و پروتئین N امکان دارد تحت تأثیر جهش ها قرار گیرند. همینطور پروفسور یونگشای ویرولوژیست همکار شرکت فایزر، در یک مطالعه متوجه اختلاف در پتانسیل پادتن های ساخته شده در مقابل ویروس حاوی جهش N501Y به نسبت ویروس رایج در ۲۰ داوطلب شد، هرچند این اختلاف آنچنان شدید نبود که از اثر آنتی بادی های خنثی کننده در سروم کووالنس استفاده شده در آن تحقیق ممانعت کند، بنابراین نتیجه می گیریم که بعید است واریانت حاوی N501Y ایمنی ناشی از مبتلا شدن و یا واکسن را تغییر دهد. البته سایر جهش ها هم امکان دارد بر ایمنی موثر باشند که همچون آنها یک جهش در ارتباط با توالی مختص RBD به نام E484K است.
آیا جهش های جدید به ویروس توانایی فرار از پاسخ ایمنی را می دهد؟
دکتر رودگری با اعلان اینکه برخی اطلاعات اولیه حاکیست که جهش E484K امکان دارد به ویروس توانایی فرار از پاسخ ایمنی در بعضی افراد را بدهد، اظهار داشت: ایتالیایی ها توانستند SARS-CoV-2 را در سروم کوولنس رشد دهند و بعد از ۹۰ روز ویروس در محیط سروم گرفتار ۳ جهش شد که آنرا نسبت به آنتی بادی های موجود در سروم کوولنس نفوذناپذیر می کرد که یکی از آنها E484K بود که در واریانت آفریقای جنوبی یافت می شود. دو جهش دیگر در ارتباط با RBD و پروتئین N بودند که در هر دو واریانت بریتانیایی و آفریقای جنوبی دیده شده اند.
به اعتقاد وی، این مطالعات بر روی سروم کوولنس بوده و چون واکسن ها و پادتن های طبیعی کل پروتئین اسپایک ویروس را هدف می گیرند، بعید است هم اکنون و با جهش های شناسایی شده فعلی ویروس از واکسن و یا ایمنی طبیعی بدن فرار کند.
دکتر رودگری در عین حال با اعلان اینکه شرکت مدرنا هم مدعی است که واکسن آنها ضد واریانت انگلیسی اثر می کند، اظهار داشت: پروفسور جِس بلوم بیولوژیست مرکز تحقیقات هاچبنسون در سیاتل در مقاله خود می گوید E484K و چند جهش دیگر می توانند از شناسایی شدن توسط آنتی بادی های سروم کوولنس فرار کنند هرچند آنها هم معتقدند که واریانت های جدید احیانا نتوانند اثر واکسن های موجود را که کل پروتئین را هدف می گیرند، تضعیف کنند.
دکتر رودگری همینطور تصریح کرد: بعید است بخش دوم سیستم ایمنی یعنی T-Cell ها که توسط واکسن فعال می شوند، تحت تأثیر سوش های جدید قرار گیرند. در همین راستا پروفسور جرمی لوبن ویرولوژیست دانشگاه ماساچوست اعتقاد دارد که اطلاعات موجود هنوز حاکی از اثر واکسن ها بر روی انواع واریانت فعلی SARS-CoV-2 است.
هر کشوری باید مطالعه ژنتیکی مخصوص خویش را بروی ویروس داشته باشد
این متخصص ژنتیک در انتها ضمن جمع بندی این اظهارات، اظهار داشت: اولا اینطور نیست که یک واریانت جدیدی فقط در انگلستان و یا آفریقای جنوبی اتفاق افتاده و باید بدانیم که بروز انواع آنها در هر جامعه ای امکان دارد و از طرفی این واریانت ها همانند جدّ چینی خود براحتی در میان جوامع انتقال می یابند، ازاین رو در هر موج شدید یا جدید باید به فکر احتمال ورود و یا پیدایش این گونه واریانت ها بود و برای تولید واکسن هم باید آنها را مد نظر قرار داد و واکسن سازان ایرانی هم باید توجه ویژه به آخرین وضعیت واریانت های موجود در ایران داشته باشند. هر جامعه ای باید مطالعه ژنتیکی مخصوص خویش را بر ویروس داشته باشد. ضمنا واکسن هایی که قبلا ساخته شده هم احتیاج به ملاحظات بیشتری دارند و اگر جامعه ای جزو کارآزمایی های بالینی (کلینیکال ترایال های) آنها نبوده است، در صورت خرید و استفاده از آنها باید بررسی های (Survey) منظم از پاسخ دهی آنها صورت گیرد.
منبع: هوا فضا
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب