فهرست جداگانه منتشر می شود؛
توضیحات موسسه استنادی علوم درباره لیست 2 درصد دانشمندان برتر
موسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC) در زمینه لیست اسامی نویسندگان ۲ درصد برتر استنفورد توضیحاتی اعلام نمود.
به گزارش هوا فضا به نقل از موسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC)، دکتر محمدجواد دهقانی رئیس موسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC) اظهار داشت: در چند سال گذشته، برخی از پژوهشگران دانشگاه استنفورد با استفاده از داده های پایگاه اسکوپوس اقدام به ایجاد دیتاست هایی و محاسبه شاخصی به نام شاخص استنادی مرکب (composite index) می کنند. تازه ترین بروزرسانی این دیتاست (نسخه ۳) در ۱۹ اکتبر ۲۰۲۱ (۲۷ مهرماه ۱۴۰۰) انتشار یافته است که دامنه پوشش داده ها را از سال ۱۹۶۰ تا ۲۰۲۰ گسترش می دهد. دهقانی اظهار داشت: این لیست در کشور ما با نام «فهرست دانشگاه استنفورد» شناخته شده و مورد توجه رسانه ها و موسسات قرار می گیرد. هدف این دیتاست – به قول پژوهشگران دانشگاه استنفورد – عرضه مجموعه ای از سنجه های استنادی استانداردشده برای ارزیابی تاثیراستنادی نویسندگان در رشته ها و حوزه های علمی مختلف است. وی عنوان کرد: شاخص استنادی مرکب (C) مجموعه ای از شش شاخص استنادی مجزا است که همگی در یک فرمول ریاضی با استفاده از لگاریتم و با وزن یکسان محاسبه شده است (NC، H، Hm، NCS، NCSF، NCSFL). رئیس (ISC) افزود: محققان دانشگاه استنفورد تلاش کرده اند از راه سه شاخص (NS، NSF، NSFL) به استنادهای دریافتی نویسندگان در جایگاه های نویسندگی مختلف بر مبنای میزان احتمالی تاثیرگذاری آنها در هر پژوهش وزن های متفاوتی بدهند. البته استفاده از این سه شاخص می تواند به صورت بالقوه ایراداتی در محاسبه شاخص C ایجاد نماید چونکه در بعضی مقالات، ترتیب نویسندگان به صورت الفبایی و نه بر حسب میزان مشارکت و اثرگذاری هر فرد در پژوهش است. وی اظهار داشت: این محققان دریافتند که بعضی از پراستنادترین نویسندگان تقریباً مقاله تاثیرگذاری به صورت انفرادی یا بعنوان نویسنده اول و آخر (در مقالات گروهی) منتشر نکرده بودند. این مساله تاکیدی بر اهمیت کار گروهی در افزایش کیفیت و تاثیرگذاری علمی پژوهشها است و در عین حال نشان داده است که موفقیت یک نویسنده نتیجه کار در گروههای پژوهشی و هم افزایی پژوهشگران است. با این وجود، نمی توان گفت شاخص C که این محققان برای عرضه یک تصویر دقیق از تاثیرگذاری علمی نویسندگان معرفی کرده اند می تواند هدف آنها را برآورده سازد. دهقانی اظهار داشت: در لیست استنفورد – به اذعان محققان استنفورد – هم برندگان جوایز نوبل حضور دارند و هم نویسندگانی که متهم به سوءرفتار علمی هستند. محققان استنفورد پروفایل استنادی تمامی برندگان جوایز نوبل در میان سالهای ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۵ (۴۷ نفر) را بررسی نموده اند. نتایج نشان داد که در سال استنادی مورد بررسی (۲۰۱۳)، خیلی از این دانشمندان در بعضی شاخصهای تفکیکی همچون NC، H و Hm و همینطور شاخص مرکب (C) در جمع نویسندگان برتر قرار نمی گرفتند. وی افزود: محققان استنفورد اذعان دارند که شاخصهای استنادی محدودیت هایی دارند و بایستی با احتیاط زیاد مورد استفاده قرار گیرند. از طرفی، درک شاخصهای استنادی مفرد راحتتر و مفهوم آنها واضح تر از شاخصهای ترکیبی و پیچیده است و ازاین رو شاخص هایی مانند مجموع استنادات، ضریب تأثیر (برای نشریات) و اچ ایندکس (برای نویسندگان) به خوبی درک می شوند و تأثیر مقادیر پرت (outlier) در شاخص ها قابل شناسایی است. دهقانی اضافه کرد: تازه ترین بروزرسانی این دیتاست (نسخه ۳) در ۱۹ اکتبر ۲۰۲۱ (۲۷ مهرماه ۱۴۰۰) انتشار یافته است که دامنه پوشش داده ها را از سال ۱۹۶۰ تا ۲۰۲۰ گسترش می دهد. این لیست دربرگیرنده اسامی یکصد هزار نویسنده پراستناد برحسب نمره C و همینطور نویسندگانی است که جزو دو درصد پراستناد در زیرحوزه تخصصی خود قرار می گیرند. در مجموع بیشتر از ۱۸۶ هزار نویسنده در این لیست مورد ارزیابی قرار گرفته اند. وی افزود: در این لیست، ۲۴۷ نفر دارای خوداستنادی بالای ۶۰ درصد هستند و ۲۴۸۰ نویسنده هم نرخ خوداستنادی بالاتر از ۴۰ درصد دارند. همینطور همچون اشکالات عمده این دیتاست، خطا در تفکیک نام افراد است به صورتی که افرادی که نام مشابه داشته اند، مقالات و ارجاعاتشان با هم جمع شده است. برای مثال، در فایل اصلی دیتاست که داده های در ارتباط با طول دوره کاری پژوهشگران را پوشش می دهد، یک ستون (firstyr) تاریخ نخستین سال انتشار مقاله و یک ستون هم آخرین سال (lastyr) انتشار توسط هر نویسنده را نشان داده است. رئیس ISC اظهار داشت: در این جدول، تعداد ۳۴ نویسنده لیست شده اند که نخستین مقاله خویش را در سالهای سده‌ی ۱۸۰۰ میلادی نوشته اند. با تفریق نخستین و آخرین سال انتشار برای تمام نویسندگان این لیست، مشخص می شود که ۵۱ نویسنده طول عمر کاری بالای صد سال دارند (دامنه ۱۰۱ تا ۱۸۶ سال) و ۴۶۸ نویسنده هم دوره کاری ۷۰ تا ۹۹ سال دارند. این اعداد بسیار غیرمحتمل به نظر می رسند و احتمالاً نتیجه ترکیب اسامی نویسندگانی است که نامهای مشابه دارند. وی اظهار داشت: در پژوهشی که توسط دو پژوهشگر بنگلادشی بر روی لیست استنفورد صورت گرفته است، تخمین زده می شود که این لیست در شناسایی نویسندگان پراستناد بنگلادشی حدود ۴۱ درصد خطا دارد. این خطاها شامل شناسایی نادرست وابستگی سازمانی نویسندگان، ترکیب اسامی نویسندگان با نامهای مشابه و شمارش نادرست تعداد مدارک هر نویسنده است. دهقانی عنوان کرد: بررسی موردی ما نشان داده است که برخی از نویسندگان پراستناد و با سابقه که حائز شرایط حضور در این لیست بوده و پروفایل مشخصی در پایگاه اسکوپوس دارند در این لیست قرار نگرفته اند. وی اظهار داشت: به دنبال انتشار لیست استنفورد در سال ۲۰۱۹، مقاله ای در نشریه نیچر (Nature) منتشر گردید که به بررسی این مورد پرداخت. در این گزارش اشاره می شود که حداقل ۲۵۰ نویسنده در لیست استنفورد دارای نرخ خوداستنادی بالای ۵۰ درصد هستند در حالیکه میانگین نرخ خوداستنادی در کل دیتاست ۱۲.۷ درصد است. در گزارش نیچر به یک پژوهشگر هندی اشاره می شود که در لیست استنفورد دارای بیشترین درصد خوداستنادی (۹۴ درصد) و در سال ۲۰۱۸ به پاس مقالات و استنادات خود موفق به دریافت جایزه از وزیر محیط زیست هند شده است. رئیس ISC اضافه کرد: بررسی لیست استنفورد نشان داده است که در طول سالهای اخیر هم نحوه محاسبه شاخص ها و هم تنوع سنجه ها تغییراتی داشته است و مرتباً درحال به روزرسانی بوده است. فرمول محاسبه شاخص مرکب C بگونه ای است که هر خطایی در شاخصهای مفرد وجود داشته باشد، در آن بازتاب داده می شود و در عمل نمی تواند خطای شاخصهای سازه ای خویش را پوشش دهد. وی ادامه داد: برای مثال، با درنظرگرفتن مجموع استنادات (بدون حذف خوداستنادی)، مقدار C برای خیلی از نویسندگانی که درصد خوداستنادی بسیار بالا دارند در محدوده ۳ تا ۴ محاسبه شده است. این در شرایطی است که بیشترین مقدار C در این لیست ۵.۶ و میانگین نمره شاخص C برای کل نویسندگان ۳.۵ است. دهقانی اظهار داشت: شاخص ها و سنجه های آماری و علم سنجی منبع غنی، سریع و بهینه ای برای ارزیابی وضعیت علم، پژوهش و پویایی قلمروهای علمی هستند. اما استفاده نادرست از این شاخص ها و عدم شناخت از کارکرد واقعی و منطق درونی هر سنجه می تواند صدمه هایی را به دنبال داشته باشد. وی افزود: لیست استنفورد تنها لیست از پژوهشگران پراستناد نیست. بعضی از پایگاه های اطلاعات علمی و سامانه های استنادی هم لیست های درصدی از نویسندگان و موسسات برتر عرضه می کنند. نکته مهم در مورد این ارزشگذاری ها این است که این لیست ها جامعیت و مانعیت کافی ندارند. همه پژوهشگران برتر و اثرگذار در این لیست ها قرار نمی گیرند و حتی شاید بتوان گفت کسانی که در این لیست ها قرار می گیرند لزوماً برترین پژوهشگران نیستند. ازاین رو، این لیست ها همواره درصدی مثبت کاذب و منفی کاذب دارند. رئیس موسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC) تصریح کرد: بعلاوه، با تغییر روش شناسی ها لیست ها و اسامی هم تغییر می کنند. بنابراین، باید توجه داشت که هر یک از سنجه های استنادی یا رتبه بندی های پژوهشگران مبین نوع متفاوتی از عملکرد و دستاورد پژوهشی است. دهقانی اظهار داشت: گاهی اوقات انتشار این لیست ها بازتاب های گسترده ای در سطح کشور پیدا می کند و حتی تعبیرهای نادرستی از آنها صورت می گیرد. یکی از مهم ترین ایرادات این لیست ها عدم توجه لازم به زیست بوم علمی است. نویسندگان پراستنادی که در این لیست ها وارد می شوند اغلب در طول دوره فعالیت آکادمیک خود با تیم های مختلف و پژوهشگران مختلفی همکاری داشته اند. وی اظهار داشت: آنها در بعضی از پژوهشها نقش پژوهشگر ارشد و در بعضی نقش جنبی، محدود و یا شاید افتخاری داشته اند. بنابراین نقش ها و میزان همکاری آنها در پژوهش های مختلف متفاوت می باشد و نمی توان تمام اثرگذاری علمی و استنادهای دریافتی را به یک میزان برای آنها وزن دهی کرد. رئیس ISC اظهار داشت: سوال مهم این است که آیا پژوهشگران دیگری که در طول سالیان مختلف با یک پژوهشگر پراستناد مشارکت داشته اند هم در این لیست ها جای گرفته اند یا خیر؟ در اصل، چنین رویکردهایی معطوف به فردگرایی و تقلیل گرایی است در حالیکه پژوهش های علمی در جهان معاصر ماهیتی مشارکتی و مبتنی بر همکاری تیمی دارد. وی افزود: آنچه بعنوان لیست استنفورد در کشور شناخته می شود و مورد توجه رسانه ها و موسسات قرار می گیرد یک دیتاست از نویسندگان پراستناد در رشته های علمی مختلف به همراه انواع مختلفی از سنجه های استنادی استانداردشده است. اما باید توجه داشت که هرگونه استفاده از داده های آن و شناسایی یک نویسنده بعنوان نویسنده اثرگذار یا پراستناد بایستی با عنایت به مقایسه عملکرد در همه شاخص ها و بررسی مقادیر نرمال یا غیرنرمال نسبت به حوزه های علمی تخصصی و در مقایسه با سایر همتایان صورت گیرد بخصوص این که ایرادات آشکاری در این دیتاست وجود دارد. دهقانی اظهار داشت: کلاریوت آنالیتیکس در اعلام لیست سالانه پژوهشگران پراستناد دنیا (Highly Cited Researchers) مدارک همه نویسندگان را بررسی نموده و مواردی مانند مقالات ابطال شده، سوء رفتار علمی و نرخ بالای خوداستنادی را بررسی می کند. در نتیجه، بعضی از نویسندگان از لیست حذف می شوند و تعداد زیاد استنادات یک نویسنده ضامن قرارگیری در لیست نویسندگان پراستناد دنیا نیست. اما محققان استنفورد هیچ گونه پردازش کیفی بر روی لیست خود انجام نمی دهند و برپایه محاسبات و حدود آستانه آماری لیست خویش را تدوین می کنند. وی اظهار داشت: بنابراین، کاربران بایستی برحسب نیاز خود و بدون پیش داوری از چنین داده هایی استفاده کنند و منطق محاسبه هر شاخص، ضعف ها و قوت ها و کاربردهای آنرا مدنظر قرار دهند. دهقانی اضافه کرد: با عنایت به مباحث فوق و ضعف های موجود در چنین لیست هایی، ISC هر ساله بعد از رفع خطاهای موجود در لیست های مستخرج از پایگاه استنادی وب علوم (Web of Science) و با استفاده از روش های آماری و تحلیل های علم سنجی، لیست نرمال شده نویسندگان یک درصد برتر ایران را به دانشگاه های مربوطه اعلام می کند. وی اظهار داشت: به این منظور، ISC روش مشخص و استانداردی را برای شناسایی و معرفی پژوهشگران پراستناد ایران توسعه داده است. همچنین، ISC با اتکاء به منابع اطلاعاتی و پایگاه های داده خود، هر ساله لیستی از نویسندگان پراستناد ایرانی در حوزه های علوم انسانی، اجتماعی و هنر را هم شناسایی و به جامعه علمی معرفی می کند.
منبع: هوا فضا
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب