روانگرایی و ریزش سنگ دو پدیده همراه زلزله های هرمزگان
به گزارش هوا فضا مطالعات محققان پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی نشان داده است که بیشتر مناطق استان هرمزگان جزو مناطق با خطر بالای روانگرایی هستند و در زلزله های اخیر، بیشتر تخریب پل ها، سدهای خاکی و جاده ها ناشی از وقوع این پدیده بوده است، ضمن آنکه در جزیره قشم هم زلزله همراه با ریزش سنگ همراه بوده که در زلزله های اخیر منجر به تخریب دیوار مدرسه و یک ساختمان شده، ولی خسارات جانی نداشته است.
به گزارش هوا فضا به نقل از ایسنا، دکتر ابراهیم حق شناس، دانشیار پژوهشکده مهندسی ژئوتکنیک پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله امروز در وبینار بررسی زمینلرزه های اخیر استان هرمزگان ضمن اشاره به انجام مطالعاتی در زمینه "ارزیابی مخاطرات زمین شناختی-ژئوتکنیکی زمینلرزه های چند گانه سایه خوش بندر لنگه استان هرمزگان، اظهار داشت: این مطالعات بر روی زلزله های ۳ گانه که در روز ۱۱ تیرماه جاری در استان هرمزگان رخ داده، متمرکز است. این پدیده در مساحتی به طول ۶۴ کیلومتر و به عرض ۳۹ کیلومتر پل ها و جاده ها را تحت تأثیر قرار داده و با سقوط تیرهای برق، ترک در سدهای خاکی و سطح جاده ها همراه بوده است.
وی بیشترین خسارت این زلزله ها را در روستای سایه خوش و روستاهای بالادست بندر لنگه استان هرمزگان دانست و اظهار نمود: علاوه بر آن یکی از روستاهای جزیره قشم دستخوش صدمه هایی شده، ضمن آنکه در بندر لافت استان هرمزگان هم خساراتی وارد شده است.
حق شناس، پدیده روانگرایی را یکی از مسایل مطرح در این زلزله ها دانست و خاطرنشان کرد: مهم ترین مخاطره زمین شناختی – ژئوتکنیکی همراه با این زمینلرزه ها، "روانگرایی" است و خیلی از خسارات بوجود آمده ناشی از این پدیده بوده است.
به قول وی روانگرایی یا روانگونگی خاک پدیده ای است که در خاک های ریزدانه غیر چسبنده اشباع یا نیمه اشباع، در اثر از دست دادن قابل توجه مقاومت خاک در واکنش به تغییر ناگهانی شرایط تنش مانند لرزش های ناشی از زلزله روی می دهد و سبب می شود خاک مانند یک سیال عمل کند و سازه های روی آن حالت شناور پیدا کنند.
این دانشیار پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی، افزود: این پدیده معمولاً در خاک های ریزدانه ماسه ای سست غیر متراکم و اشباع روی می دهد؛ چون که این خاک ها در اثر اعمال بار تمایل به متراکم شدن و کاهش حجم دارند و این درحالی است که در زمان اعمال بار ناگهانی آب بین ذرات فرصت کافی برای خروج پیدا نمی کند و در نتیجه افزایش فشار آب منفذی و کاهش مقاومت مؤثر قابل ملاحظه در خاک اتفاق می افتد. بنابراین روانگرایی با آثار مختلف در سطح زمین مانند گسیختگی و گسترش جانبی زمین، جوشش ماسه و خروج آب، شناور شدن و افتادن ساختمان ها و تاسیسات ساخت انسان همراه می باشد.
دانشیار پژوهشکده مهندسی ژئوتکنیک پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی افزود: در همین راستا در این پژوهشگاه مطالعاتی را برای تهیه نقشه روانگرایی در کشور اجرایی کردیم که در نهایت نقشه های یک دومیلیونیوم تهیه و در آن نشان داده شد که روستای سایه خوش جزو مناطق با روانگرایی بالا است.
وی افزود: علاوه بر آن در سال ۸۷ مطالعات دیگری به سفارش پژوهشکده حمل و نقل وزارت راه و ترابری در این حوزه اجرا و این دفعه نقشه هایی با مقیاس بزرگتر یک دویست و پنجاه هزارم تهیه شد و این نقشه نشان داد که همه مناطق استان هرمزگان جزو مناطق با خطر زیاد و متوسط روانگرایی است.
حق شناس تصریح کرد: این که گفته می شود در استان هرمزگان زلزله های بزرگ رخ نداده است، ولی باید انتظار داشت که بخش عمده ای از زلزله هایی که به تازگی در این استان رخ داده، متاثر از پدیده روانگرایی بوده است.
وی نمونه آنرا خرابی پل ها و جاده ها دانست که در حاشیه آن همراه با بیرون زدگی ماسه و آب از زمین بوده است و خاطرنشان کرد: نمونه بارز مناطق متاثر از روانگرایی، مجتمع پرورش میگوی روستای سایه خوش است. این مجتمع به مساحت ۲۴۰۰ کیلومتری روستای سایه خوش بر روی نهشته های ریزدانه پهنه دلتایی رودخانه مهران متشکل از ماسه ریز دانه ساخته شده است. این مجتمع سالانه ظرفیت تولید ۷۵۰۰ تن میگو را دارد، ولی این متجمع بر اثر زمینلرزه های چندگانه ۱۱ تیر ماه جاری خسارات زیادی ناشی از وقوع پدیده روانگرایی را متحمل شد.
حق شناس افزود: علاوه بر آن در زلزله های ۳ گانه در مجموع ۸۰ تیر برق صدمه دید و قطع برق، صدمه های زیادی به پرورش دهندگان میگو وارد کرده است.
وی تصریح کرد: نکته ای که بایستی مورد توجه قرار گیرد، صدمه پذیری این ساختگاه از ناحیه پدیده روانگرایی در زلزله های احتمالی در آینده است. ازاین رو به منظور پیشگیری از خسارت و صدمه های باردیگر بایستی مطالعات تفصیلی روانگرایی و عرضه راهکارهای به سازی زمین متناسب با نوع کاربری در دستور کار مسؤولین ذیربط قرار گیرد.
حق شناس اظهار نمود: با اینکه با عنایت به موقعیت رومرکز زمینلرزه های چندگانه ۱۱ تیر ماه ۱۴۰۱ که در منطقه ای دشتی نزدیک به ساحل و دور از ارتفاعات بلند اصلی منطقه بوده است، ناپایداری های دامنه ای گستردگی زیادی نداشته اند، اما در عین حال وقوع این پدیده از نوع ریزش های سنگی هم در سرزمین مادری و هم در جزیره قشم مشاهده شد که با خسارت هایی هم همراه بوده است. این ریزش ها اغلب در دامنه های متشکل از توالی سنگ های سست و سخت (مشخصه ویژه مناطق جنوبی ایران و جزیره قشم) دارای شیب لایه بندی ناهمسو با شیب دامنه روی داده اند.
وی پدیده سنگ ریزش را از دیگر نتایج زلزله های استان هرمزگان دانست و افزود: در ۶ آذرماه سال ۸۴ زمینلرزه ای به بزرگای ۶ در جزیره قشم روی داد که ۱۰ کشته و بیشتر از ۱۰۰ زخمی به دنبال داشت و از میان ۱۰ کشته این زلزله ۲ کودک بر اثر ریزش جان باختند. بر این اساس مطالعات پهنه بندی مخاطرات لرزه ای در کل جزیره و ریزپهنه بندی دو شهر قشم و درگهان به سفارش منطقه آزاد قشم در این پژوهشگاه انجام شد که منجر به نقشه های مختلف همچون پهنه بندی لغزش و ریزش شد.
این محقق پژوهشگاه زلزله شناسی خاطرنشان کرد: گستردگی سازند آغاجاری با توالی از سنگ های سست مارنی-گلسنگی و سخت ماسه سنگی سبب شد که بلندی نه چندان زیاد ارتفاعات در این جزیره در حاشیه ارتفاعات و استعداد وقوع ناپایداری از نوع ریزشی بسیار زیاد باشد. متاسفانه در توسعه مناطق مسکونی چندان به این مسئله توجهی نمی گردد و سبب افزایش بیشتر از پیش صدمه پذیری مردم از این ناحیه شده است. در زلزله های اخیر هم باوجود دور بودن از رومرکز در روستای چاهوی شرقی جزیره قشم تعداد زیادی ریزش روی داد که در دو مورد با تخریب دیوار مدرسه و یک واحد مسکونی همراه بود که خوشبختانه صدمه جانی همراه نداشت.
منبع: aero-space.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب