هوافضا- علوم هوایی
رییس شبكه شتابنگاری مركز تحقیقات مسكن اعلام كرد

ثبت ۱۹۹ ثانیه ای زلزله بم از راه دستگاههای شتابنگاری

ثبت ۱۹۹ ثانیه ای زلزله بم از راه دستگاههای شتابنگاری

به گزارش هوا فضا، رئیس شبکه شتابنگاری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با اشاره به اینکه سیستم شتابنگاری ما ۵۳ دقیقه پیش از زلزله ۶.۶ بم یک پیش لرزه به ثبت رساندند، اظهار داشت: بررسی ما حدود ۱۹۹ ثانیه طول رکوردی است که دستگاه ما از زمینلرزه بم به ثبت رسانده است، به این مفهوم که زمانی که زلزله رخ داده و دستگاه آغاز به کار کرده و تا وقتی که دستگاه به حالت غیر فعال برسد، ۱۹۹ ثانیه فعالیت داشته و در این زمان شهر بم درحال لرزه بوده است.


به گزارش هوا فضا به نقل از ایسنا، اسماعیل فرزانگان امروز در نشست تخصصی نوزدهمین سالگرد زلزله بم که در محل سازمان زمین شناسی برگزار شد، این زلزله را نقطه عطفی در اقدامات در رابطه با زلزله دانست و اضافه کرد: تجربیات گذشته نشان داده است که زمینلرزه های بزرگ تأثیر زیادی در جامعه، افکار عمومی و مسئولان دارند، ولی متاسفانه بازخورد آن در طیف های مختلف، متفاوت بوده است.
وی به مأموریت های شبکه شتابنگاری اشاره نمود و خاطرنشان کرد: در اندازه گیری زلزله ها دو سیستم لرزه نگاری و شتابنگاری وجود دارد. افکار عمومی بیشتر با سیستم های لرزه نگاری آشنا هستند و م‍ؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران و پژوهشگاه زلزله شناسی متولی شبکه های لرزه نگاری باند پهن و باند کوتاه هستند.
فرزانگان تصریح کرد: افکار عمومی کمتر با شبکه های شتابنگاری آشنا هستند که داده های شتاب ناشی از رویدادهای زلزله را به ثبت می رساند و آن چیزی که در حوزه مهندسی اهمیت دارد، داده های شتابنگاری است. داده های زلزله هر چند که مهم هستند، ولی مهندسان بیشتر بر مبحث شتاب زلزله تمرکز دارند. شتاب نیرویی است که به ساختمان وارد می شود؛ ازاین رو تاکید می شود سازه ها باید سبک ساخته شوند تا در مقابل زلزله مقاوم باشند؛ چون که هر چه شتاب وارد شده به ساختمان ببشتر باشد، نیرویی که به سازه وارد می شود، بالاتر است.
رئیس شبکه شتابنگاری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با اشاره به اینکه مبحث شتابنگاری پس از زلزله قیر-کارزین اجرا شد و توسعه یافت، تصریح کرد: حدودا با فاصله ۴۰ ساله در دنیا، شبکه شتابنگاری در ایران افتتاح شد. نخستین شتابنگاری دنیا در دهه ۳۰ میلادی در امریکا ساخته شده و نخستین رکورد آن در زلزله کالیفرنیا سال ۱۹۰۳ به ثبت رسید و ما ۴۰ سال بعد در اوایل دهه ۷۰ میلادی با تلاشهای محققان وارد این حوزه شدیم.
وی افزود: در آن زمان با تلاش محققان چندین دستگاه شتابنگار وارد و در چند نقطه کشور نصب گردید که نخستین سیستم هم در آرامگاه بوعلی سینا نصب گردید، در حالیکه همدان یک شهر لرزه خیز به شمار نمی رود. تا زمان انقلاب حدود ۲۷۰ دستگاه شتابنگاری در سراسری کشور عموما در شهرهای لرزه خیز نصب گردید.
به نقل از ایشان، مهم ترین رکورد این دستگاه ها در پیش از انقلاب، زلزله طبس بوده است و این رکورد همچنان بعنوان یکی از شاخصهای ثبت شده در دنیا به لحاظ پیشینه شتاب، مدت دوام و محتوای فرکانس، مطرح است. این رکورد در ۳ کیلومتری گسلش سطحی به ثبت رسیده است.
فرزانگان افزود: با وقوع انقلاب و تحریم ها و جنگ ضد ایران، تعداد دستگاههای شتابنگاری کاسته شده و برخی از دستگاههای شتابنگاری موجود هم در ایستگاه های مرزی به علت جنگ از بین رفته اند.
وی خاطرنشان کرد: این روند تا زلزله رودبار ادامه یافت. در این زلزله، دستگاه شتابنگاری به علت این رخداد لرزه ای از بین رفت و نزدیکترین رکورد ما از این زلزله از ایستگاه "آب بر" بوده است. پس از این زلزله بود که توانستیم با دریافت وام از بانک جهانی، حدود ۱۲۳۸ دستگاه شتابنگاری را از امریکا خریداری نماییم.
به نقل از ایشان، کمپانی های تولیدکننده دستگاه ها محدود به کشورهای امریکا، کانادا، سوئیس، انگلستان، ژاپن و ایتالیا می شود و از طرفی بازار این دستگاه ها هم محدود است و از لحاظ اقتصادی به صرفه نیست که هر کشوری خودش مبادرت به ساخت این نوع سیستم ها کند.
فرزانگان تصریح کرد: از تعداد ۱۲۳۸ دستگاه شتابنگار خریداری شده تا سال ۱۳۷۲، تعداد ۱۰۰ دستگاه نصب گردید و نخستین رکورد این دستگاه ها در ارتباط با زلزله سفیدابه می شود. به صورت کلی میتوان گفت توسعه علوم مهندسی زلزله بدون وجود این دستگاه ها میسر نخواهد شد و هم اکنون ۲ هزار دانشجو در رشته های مختلف در مقاطع ارشدی و دکتری از داده های این شبکه برای رساله های خود بهره برده اند.
داده گیری از زلزله بم
رئیس شبکه شتابنگاری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، ضمن اشاره به داده های شتابنگاری در زلزله بم، اظهار داشت: دستگاه شتابنگاری در فرمانداری بم پیش از انقلاب نصب شده بود که تا پیش از زلزله بم تنها ۳ رکورد به ثبت رسانده بود که عموما در ارتباط با زلزله های دور بوده است و هیچ رکوردی از سال ۵۴ تا زلزله بم از نزدیکی مناطق لرزه خیز بم ثبت نکرده بود.
وی افزود: ارتباط دستگاه شتابنگاری بم با اپراتور از راه دایل آپ و خط تلفن بود و در زمان زلزله بم ۴۷ ایستگاه فعال شتابنگاری در استان کرمان داشتیم.
فرزانگان، تصریح کرد: ما امیدی نداشتیم که در زمان وقوع زلزله بم، این دستگاه، رکوردی را با ثبت رسانده باشد، ولی با استخراج اطلاعات آن متوجه شدیم که این سیستم ۵۳ دقیقه پیش از زلزله ۶.۶، یک پیش زلزله را به ثبت رسانده بود که همین مساله سبب شده بود بعضی از مردم از خانه ها بیرون بروند. تنها رکورد مستند از یکی از پیش لرزه ها، همین پیش لرزه ۵۳ دقیقه پیش از زلزله اصلی است که توسط دستگاه شتابنگاری مستقر در فرمانداری بم به ثبت رسیده است.
وی با اشاره به اینکه فاصله کانونی زلزله تا ایستگاه شتابنگاری ۱۲ کیلومتر است، افزود: حدود ۱۹۹ ثانیه طول رکوردی است که دستگاه ما از زمینلرزه بم به ثبت رسانده است، به این مفهوم که زمانی که زلزله رخ داده و دستگاه آغاز به کار کرده و تا وقتی که دستگاه به حالت غیر فعال برسد، ۱۹۹ ثانیه فعالیت داشته و در این زمان شهر بم درحال لرزه بوده است.
به نقل از ایشان، رکورد اصلی زلزله بم خود دارای تعدادی پسلرزه بوده که بلافاصله پس از زمینلرزه اصلی روی داده است که سبب شده طول نگاشت ثبت شده در ایستگاه بم به بیشتر از ۳ دقیقه برسد.
فرزانگان، تصریح کرد: بعد از زلزله بم نسبت به خرید ۱۵۰ حسگر و دستگاه CMG۵TD در سال ۸۵ اقدام شد، ضمن آنکه داده های در ارتباط با زلزله زرند در ۴ اسفند سال ۸۳ با ۳۱ شتابنگاشت، زمینلرزه های اهر ورزقان در ۲۱ مرداد سال ۹۱ با ۱۳۱ شتابنگاشت و زلزله سر پل ذهاب در ۲۱ آبان ۹۶ را به ثبت رساندیم. به صورت کلی در بازه زمانی بعد از زمینلرزه بم تا زمینلرزه سر پل ذهاب تعداد ۷۵۲۹ رکورد توسط شبکه شتابنگاری ثبت شده است.
زلزله سر پل ذهاب
فرزانگان ضمن اشاره به زلزله سر پل ذهاب، اظهار داشت: رکوردهای این رویداد از راه دستگاههای شتابنگاری خریداری شده به ثبت رسید.
وی افزود: در مورد این زلزله گزارش های گوناگونی منتشر و ادعا شد که رومرکز این زلزله در سلیمانیه عراق بوده است و بعد اعلام شده رومرکز این زلزله نزدیک ازگله بوده و این شهر خراب شده است و همچنان این زلزله به نام زلزله ازگله معرفی می شود.
فرزانگان تصریح کرد: این در شرایطی است که با اندکی تاخیر که با دستگاههای شتابنگاری ارتباط برقرار کردیم، مشاهده شد شتاب این زلزله در سر پل ذهاب بسیار بالا است و اگر رومرکز این رخداد لرزه ای در ازگله و عراق باشد، نباید شتاب زلزله در سرپل ذهاب به این میزان بالا باشد؛ ازاین رو ما اعلام کردیم که بیشترین خرابی در سرپل ذهاب است و عملا هم همین بوده است.
خرید دستگاههای جدید شتابنگاری
رئیس شبکه شتابنگاری اظهار داشت: در سالهای اخیر ما با دستگاههای قدیمی شتابنگاری مشکلاتی داشتیم و با مذاکراتی که صورت گرفت، در سال ۱۳۹۷ مبادرت به خرید دستگاه شتابنگاری شد و طی آن قرارداد خرید ۸۸۰ دستگاه منعقد گردید که تابحال ۷۳۰ دستگاه شتابنگاری به کشور وارد شده و از این تعداد تابحال ۶۰۰ دستگاه در کشور نصب شده است.
به قول وی برخی از این دستگاه ها در ایستگاه های قدیمی جایگزین شده و برخی از آنها در مناطق لرزه خیز فاقد دستگاه شتابنگاری نصب شده است.




منبع:

1401/10/06
15:02:43
0.0 / 5
421
تگهای خبر: اپراتور , دستگاه , سیستم
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)

تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب
لطفا شما هم نظر دهید
= ۲ بعلاوه ۲
هوا فضا هوافضا