در گفت وگو با هوا فضا بررسی شد
از توان غیرمعمول كووید ۱۹ تا احتمال عود مجدد اپیدمی
هوا فضا: یك متخصص سیستم های پیچیده و زیستی ضمن بررسی روند شیوع كووید ۱۹، در ارتباط با وضعیت اپیدمی در تابستان، احتمال عود مجدد آن در پاییز، تاثیر متغیرهای مختلف در روند شیوع بیماری، اثرات آب و هوا در روند رشد ویروس های هم خانواده كرونا، بررسی فرضیه ضعیف شدن ویروس با گذشت زمان و احتمال فصلی شدن آن و همچنین اقدامات موثر برای كمینه سازی اثرات اجتماعی و اقتصادی بحران كرونا، توضیحاتی عرضه كرد.
دکتر علی حسینی اسفیدواجانی، عضو هیات علمی گروه فیزیک سامانه های پیچیده و زیستی دانشگاه شهید بهشتی در گفتگو با ایسنا، در خصوص روند شیوع بیماری کووید ۱۹ و میزان ماندگاری ویروس بر روی اجسام در مناطق با آب وهوای مختلف و در واقع ارتباط بین مناطق با آب وهوای مختلف و شیوع بیماری، اظهار نمود: جهت بررسی ارتباط بین مناطق با آب وهوای مختلف و شیوع بیماری لازم است دو پارامتر "طول عمر ویروس" و"سرایت ویروس" را در نظر بگیریم.
کاهش طول عمر ویروس در هوای گرم به معنای نابودی اپیدمی نیست
وی با اشاره به خصوصیت های فیزیکی خانواده کرونا ویروس ها و ارتباط آن با طول عمر ویروس، اظهار داشت: کروناویروس ها به دور خود پوششی از جنس چربی دارند که با عنایت به تجربیات در رابطه با مرس و سارس، توقع داریم درهوای گرم به سبب نرم تر شدن چربی، طول عمر کمتری داشته باشند و در عوض در هوای سرد این چربی منقبض و محکم تر شده و در نتیجه مقاومت آن بیشتر شود.
وی در عین حال اخطار داد: کاهش احتمالی طول عمر ویروس در هوای گرمتر به مفهوم منتفی شدن شانس اپیدمی و حتی پیک زدن آن در تابستان نیست.
پارامترهای اثرگذار در شانس سرایت بیماری
این عضو هیات علمی دانشگاه با بیان اینکه "شانس سرایت بیماری" در آب وهوای مختلف به چندین پارامتر مختلف بستگی دارد، در این رابطه به طول عمر ویروس، مقاومت بدن انسان ها (به طورمثال جذب بالاتر ویتامین دی در تابستان)، تغییرات مخاطی بینی، ریه و مجاری تنفسی در مناطق گرم و خشک و از همه مهمتر مؤلفه رفتاری انسان ها اشاره کرد.
این استاد دانشگاه با اشاره به تأثیر عواملی مثل سرما و گرما در میزان انتشار ویروس، افزود: در ارتباط با ویروس کووید ۱۹ بررسی وضعیت کشورهای با آب و هوای گرم مثل فیلیپین و مالزی به این نتیجه می رسیم که با وجود دمای بالای ۳۰ و ۳۵ درجه در ماه های فوریه و مارس، اپیدمی در آن مناطق هم گسترش یافته و این کشورها هم مثل کشورهای اروپایی قوانین قرنطینه ای را اعمال کرده اند.
توان غیرمعمول بیماری های اپیدمیک
وی افزود: ازاین رو در مورد همه گیری ها متغیرهایی غیر از گرما و دما هم تعیین کننده است. در مورد آنفلوآنزا همه می دانیم که در زمستان اوج می گیرد و در تابستان کم می شود، پس یک بیماری فصلی است؛ ولی ویروس های دارای توانایی اپیدمی، یک قابلیت غیرمعمول دارند. از آنجاکه این ویروس ها خیلی مسری هستند، الگوی معمول را خراب می کنند.
رفتار انسان یک عامل اثرگذار در انتشار ویروس
وی با اعلان اینکه الگوی رفتاری انسان ها در فصول مختلف سال متفاوت می باشد، اظهار داشت: برای مثال در فصل های گرم سال تمایل انسان ها جهت استفاده از فضای باز و در فصول سرد استفاده از محیط های بسته بیشتر است، ازاین رو رفتار انسان ها یک عامل اثرگذار در انتشار ویروس شمرده می شود.
دکتر حسینی افزود: بیماری هایی که اپیدمیک می شوند؛ شرایط خاصی دارند، بعنوان نمونه آنفلوآنزای معمولی در زمستان شیوع بیشتری داشته و فصلی است؛ اما آنفلوآنزای اسپانیایی که اوایل قرن بیستم اپیدمیک شد، بر خلاف آنفلوآنزای معمولی در تابستان به نقطه اوج در اپیدمی رسید، به عبارت دیگر بیماری هایی که اپیدمیک می شوند، یک توان غیر معمول دارند که در شبکه های پیچیده به آن تراوش می گوییم، این بیماری ها آستانه تراوش را رد می کنند.
این متخصص سیستم های پیچیده با توضیح بیشتر مسئله، عنوان کرد: برای داشتن شانس سرایت آنفلوآنزا، شما باید لود مشخصی از ویروس را داشته باشید، بنابراین اگر در تابستان برای مدت زمان کوتاهی در کنار یک شخص حضور داشته باشید، شانس سرایت کم است و بنابراین امکان دارد حضور همزمان در یک تاکسی، اتوبوس یا مترو با یک مبتلا به آنفلوآنزا سبب سرایت نشود و در شبکه ارتباطات و مدل سازی اپیدمی همسفر بودن در یک تاکسی محاسبه نشود؛ در عین حال همین ویروس اگر قدرت تهاجمی آنفلوآنزای اسپانیایی را پیدا کند امکان دارد همسفر بودن در یک تاکسی و یا مترو با شانس سرایت بیماری همراه باشد؛ در این صورت عملا شبکه اتصالات انسانی گرفتار تغییر ماهیت می شود، به عبارت دیگر ویروس های دارای قابلیت اپیدمی شدن رفتارهای معمول را به طور کلی دگرگون می کنند و می توانند سبب گذار فاز در سیستم شده و رفتارهای غیر معمول بروز دهند که پیک زدن آنفلوآنزای اسپانیایی در تابستان یکی از همین نمونه هاست.
احتمال اپیدمی شدن کووید ۱۹ در تابستان دور از انتظار نیست
دکتر حسینی در ادامه با اعلان اینکه فرضیه فصلی شدن بیماری کووید ۱۹ در آینده با اپیدمی شدن آن در تابستان متفاوت می باشد، اضافه کرد: احتمال دارد این ویروس هم مانند آنفلوآنزای اسپانیایی در تابستان به اوج برسد، ازاین رو در تمام فصول باید جدی گرفته شود. البته به صورت کلی طول عمر ویروس در گرما کمتر می شود، بنابراین توقع داریم سرعت سرایت و قدرت اپیدمی کمتر شود، ولی شانس هیچ فرضیه ای صفر نیست.
اثرات آب و هوا در روند رشد ویروس های هم خانواده کرونا
این عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به تحقیقات و مقالات در رابطه با سارس و مرس، توضیح داد: نتایج تحقیقات نشان دهنده طول عمر پایین تر این ویروس ها در دماهای بالا است، بر مبنای یکی از این مقالات، ویروس مرس در دمای ۲۰ درجه در بعضی سطوح ۴۸ ساعت و در دمای ۳۰ درجه ۲۴-۸ ساعت در همان سطوح ماندگاری دارد. همینطور این ویروس ها در رطوبت و دمای کمتر طول عمر بیشتری دارند، با این وجود نتیجه گیری برای کرونای جدید هنوز زود است. باآنکه عموما عمر ویروس در گرما کاسته می شود، ولی در ارتباط با میزان آن هر روز مقالات جدیدتری منتشر می شود، ازاین رو نتیجه گیری در این مورد منوط به گذشت زمان است.
اگر کرونا ویروس در ایران بومی شود...
دکتر حسینی با اشاره به انتشار کرونا ویروس در مناطق مختلف جغرافیایی و آب و هوایی داخل کشور در صورت بومی شدن ویروس، عنوان کرد: در بررسی شیوع بیماری در مناطق مختلف ایران، باید علاوه بر دما، پارامترهای دیگری همچون وسعت و جمعیت شهر، تداخل و ارتباطات انسان ها، توریستی بودن شهر، امکانات حمل و نقل عمومی و مترو و خیلی از پارامترهای دیگر را در نظر بگیریم.
وی اضافه کرد: همان گونه که داده ها نشان می دهند کووید ۱۹ در آمریکا ابتدا از ایالت واشنگتن آغاز شد، ولی در شهر نیویورک به صورت وحشتناک اپیدمی شد، چونکه علاوه بر چگالی جمعیت بالاتر و ورود بیشتر توریست، حمل و نقل عمومی جدی تری داشت که به تماس بیشتر افراد و سرایت بالاتر منجر می شد. ازاین رو با عنایت به ثابت بودن سایر متغیرها، اگر بیماری بومی شود، امکان دارد در مناطق سردسیر شیوع بالاتری داشته باشد، ولی همچنان عواملی همچون اثر حمل و نقل عمومی و اصولا تماس افراد با یکدیگر امکان دارد از دما تاثیرگذارتر باشد.
تاثیر متغیرهای مختلف در روند شیوع بیماری
این عضو هیات علمی دانشگاه در پاسخ به این سؤال که در میان متغیرهایی مثل تمهیدات پیشگیری و قرنطینه، افزایش سطح ایمنی انسان ها، احتمال جهش ویروس، فرضیه کاهش مقاومت آن و تغییر فصل کدامیک در روند افزیش یا کاهش شیوع موثرتر است، عنوان کرد: احتمال تولید واکسن و یا دارو و درمان قابل قبول و موثر به این زودی ها بعید است، حتی اگر واکسنی وجود داشته باشد، تولید انبوه و دسترسی همه مردم به آن تا زمستان دشوار می باشد، چونکه درصورت تولید اولویت بندی می شود. ازاین رو تا یک سال آینده باید با ویروس کنار آمده و تمهیدات پیشگیری و ایزولاسیون را رعایت نماییم.
بررسی فرضیه ضعیف شدن ویروس با گذشت زمان
وی با اشاره به فرضیه ضعیف شدن ویروس با گذشت زمان، اظهار داشت: اصولا ویروس ها در صورت جهش هم می توانند تهاجمی تر شوند و هم ضعیفتر. درصورتی که خیلی تهاجمی تر شوند، انسان ها را شدیدتر درگیر کرده و آمار مرگ و میر بالاتر می رود، در این صورت مبتلایان یا توان خروج از خانه را ندارند یا فوت می کنند، بنابراین شانس پخش شدن ویروس خودبخود کم می شود، در مقابل با جهش منجر به ضعیف شدن ویروس، افراد بدون علامت و یا با درگیری ضعیف از منزل خارج شده و بنابراین ارتباطات بیشتر شده و ویروس به بدن های بیشتری منتقل می شود، ازاین رو ورژن ضعیف تر امکان دارد شانس گسترش بیشتری داشته باشد.
به گفته این متخصص سیستم های پیچیده، در مورد ویروس کووید ۱۹ به سبب اینکه در سطوح متنوع بروز می یابد، یعنی بعضی افراد را شدید و بعضی دیگر را ضعیف درگیر می کند، قدرت حذف طبیعی آن کاسته می شود، پس این خوشبینی که ویروس ضعیف تر خواهد شد، در مورد کرونا کمرنگ تر است.
بررسی احتمال فصلی شدن کرونا ویروس و موارد مشابه
این محقق و عضو هیات علمی دانشگاه با اشاره به فصلی بودن کرونا ویروس های سرماخوردگی معمولی، اظهار نمود: در کروناهای قدیمی که از سال ها قبل در جامعه انسانی وجود داشته اند، سرعت سرایت پایین است و احیانا به سبب تغییرات ژنتیکی در گذر زمان و مقاومت فعلی بدن انسان به آن، قدرت پاندمیک شدن نداشته و فصلی هستند.
در مورد "سارس" قدرت سرایت کمتر از کووید۱۹، ولی قدرت تهاجمی آن بالاتر است. سارس پیش از رسیدن به تابستان مهار گشت، ازاین رو عده ای اعتقاد دارند که فصل تابستان عامل موثری در این مهار شمرده می شود، با این وجود دولت های آسیای شرقی که سارس را مهار کردند در مهار کووید۱۹ هم موفق بودند که همین مسئله نشان داده است به احتمال بیشتر رهیافت ایزولاسیون، رهگیری افراد و سیاست های کنترل این بیماری و نه گرما دلیل اصلی کنترل آن بوده است.
دکتر حسینی افزود: یا مثلا "مرس"، پس از گذشت چندین سال هنوز در خاورمیانه وجود دارد و با گذشت چند تابستان هنوز ریشه کن نشده، البته قدرت سرایت آن نسبت به کووید ۱۹ کمتر و پیشبینی رفتار آن نیازمند تحقیقات بیشتر است.
وی در رابطه با کووید ۱۹ با اعلان اینکه توقع داریم شیوع آن در زمستان بیشتر شود، اظهار داشت: فصلی شدن آن منوط به درصد مبتلا شدن و ایجاد ایمنی جمعی در افراد بوده تا به تدریج اندمیک و فصلی شود. البته در مورد کرونا ویروس جدید با قدرت سرایت فعلی و اطلاعات کلی موجود، هنوز زود است که درباره فصلی شدن آن نتیجه گیری نماییم، چونکه برای فصلی شدن بیماری؛ یا باید قدرت سرایت کمتر شود یا با یک ایمنی جمعی روبرو شویم که البته بعید است ظرف ۲-۱سال رخ دهد.
احتمال عود مجدد اپیدمی؛ راهکارها و مداخلات پیشنهادی
وی با تاکید بر اهمیت رصد داده ها و اطلاعات جهانی در رابطه با این ویروس از جانب مسؤلان و متخصصان کشور، اظهار نمود: هنوز اطلاعات مربوط به توانایی اپیدمیک ویروس در تابستان مورد ابهام بوده و شانس آن منتفی نشده است. در این راستا نیاز است تا از یکسو داده های هم گیری با دقت رصد شود و از طرفی شفافیت حفظ شود، یعنی اگر به نظر رسید که شانس اپیدمی در حال بالا رفتن است، باید اطلاعات را شفاف در اختیار مردم قرار داد، چونکه با فرا رسیدن فصل گرما وارد رفتارهای جدیدی مانند خروج بیشتر از منازل و سطح بالاتر سفر خواهیم شد و در چنین شرایطی اگر نرخ سرایت بالا گرفت، باید فورا با دادن اطلاعات به مردم سطح اخطار بالا برود.
اقدامات موثر برای کمینه سازی اثرات اجتماعی و اقتصادی بحران کرونا
این متخصص سیستم های پیچیده با تاکید بر اینکه مسئله احتمال عود مجدد ویروس در پاییز باید مورد توجه قرار بگیرد، تصریح کرد: از آنجاکه در پاییز با اوج مجدد ویروس همزمان با ورود آنفلوآنزای فصلی روبرو خواهیم بود، باید از الان به دنبال بهبود زیرساختهای کشور برای فاصله گذاری اجتماعی باشیم؛ همینطور بهتر است زمینه های نرم افزاری و سخت افزاری رهگیری بیماران و ناقلین را مد نظر قرار دهیم. باید توجه داشت که حتی این امکان وجود دارد که علاوه بر پاییز پیش رو، پاییزهای دیگری هم بدون واکسن یا داروی موثر در پیش باشد. بنابراین برای آنکه اثرات اجتماعی و اقتصادی این ویروس کمینه شود، بهتر است از الان مسئولین امکان پیاده سازی مسیر کره جنوبی و دیگر کشورهای آسیای شرقی را برای پاییز مد نظر قرار دهند.
تاثیر فرهنگ سازی و آموزش های رسانه ای در میزان رعایت اصول بهداشتی
وی با تاکید بر اهمیت ترویج آموزش های بهداشتی و سیاست های کنترلی در سطح جامعه، خاطرنشان کرد: رعایت کردن اصول پیشگیری و بهداشتی توسط مردم و جدی گرفتن هشدارها نشان دهنده مؤثر بودن آموزش ها، فرهنگ سازی و تبلیغات رسانه ای است.
این استاد دانشگاه در انتها با اشاره به انجام تحقیقات مختلف دراین زمینه، عنوان کرد: روزانه اطلاعات جدیدی در ارتباط با این ویروس جدید به دست آمده و منتشر می شود، ازاین رو این اطلاعات و داده های جدید باید پوشش داده شوند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب