ناسا یا شركت های خصوصی، كدام یك زودتر ماه را فتح می كنند؟
هوا فضا: در دهه های اخیر، شركت های خصوصی قدری وارد عرصه فضا شدند. حالا دیگر فقط ناسا و دولت ها نیستند كه دسترسی اختصاصی به فضا دارند.
زومیت نوشت: شركت های خصوصی در حال كمك به ناسا برای بازگشت به ماه هستند، اما در همین حال امكان دارد كه این شركت ها خود بزرگ ترین رقبای ناسا نیز باشند. با عنایت به اینكه شركت های خصوصی تصمیم دارند در آینده ای نزدیك فضانوردان خودرا به ماه بفرستند، این امكان وجود دارد كه فضانوردان یكی از این شركت های خصوصی، زودتر از آژانس فضایی پای خودرا روی سطح كره ماه بگذارند. اما رقابت فضایی بخش دولتی با خصوصی موضوعی نیست كه ناسا نسبت به آن احساس رقابت كند. در حقیقت، برنامه های آژانس فضایی برای بازگشت باردیگر به ماه بجای روندی رقابتی، بر همكاریهای نزدیك با این شركت های خصوصی استوار است. وِندی وایتمن كاب در مكاتبه ای كه با خبرگزاری اسپیس دات كام داشت، اظهار داشت: این رقابت ها برای بخش دولتی و خصوصی متفاوت هستند. وایتمن كاب كه استاد «دانشكده مطالعات هوافضای نیروی هوایی ایالات متحده (SAASS)» در پایگاه نیروی هوایی ماكسول مونتگمری است، پویایی های سازمانی در سیاست گذاری های اكتشافات فضایی را بررسی می كند. او تاكید دارد آنچه در این مصاحبه از آن صحبت می كند، صرفا عقاید شخصی اش است و لزوما بازتاب نظرات نیروی هوایی یا وزارت دفاع ایالات متحده آمریكا نیست. او می گوید فناوری برای هیچ كدام از این دو بخش مسئله ی پیچیده ای نیست. توانایی سفر به ماه از دهه ی ۱۹۶۰ وجود داشته؛ اما آنچه (اكنون) متفاوت است، اراده ی انجام آن است. تیمی جهانی فشار برای بازگشت به ماه برای ناسا از دسامبر سال ۲۰۱۷ آغاز شد. در این زمان بود كه دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده دستورالعمل سیاست فضایی را برای فرستادن انسان به كره ماه و حضور دائمی در آنجا به امضا رساند. اوایل سال جاری نیز مایك پِنس، معاون اول رئیس جمهور به ناسا اظهار داشت كه باید تا سال ۲۰۲۴، نخستین گام های خودرا روی ماه بگذارد؛ درحالی كه قبل تر زمان بندی بازگشت به ماه برای سال ۲۰۲۸ برنامه ریزی شده بود. ضرب العجل اعلام شده از طرف پنس، به وضوح نیاز به تكاپوی بیش تری در ناسا دارد و همین طور بطور غیرمستقیم فشار مضاعفی را نیز بر آژانس فضایی تحمیل می كند.
فضاپیمای سرنشین دار اوریون و گردونه خدمات برنامه ی آرتمیس برنامه «آرتمیس (Artemis)» ناسا نیز برای دستیابی به همین هدف آغاز به كار كرده است. آرتمیس در اساطیر یونان باستان، خواهر دوقلوی آپولو و خدابانوی ماه بود. فضاپیمای «اوریون (Orion)» آژانس فضایی نیز فضانوردان را به «سكوی مداری گیت وی (LOP-G)» خواهد برد. ناسا تصمیم دارد كه ساخت این ایستگاه فضایی كوچك را در اوایل دهه ی ۲۰۲۰ در مدار ماه شروع كند. سپس، سطح نشین های ناسا بوسیله آن به سطح ماه فرستاده خواهند شد. ناسا باید تا سال ۲۰۲۴ نخستین گام هایش را بعد از نیم قرن روی ماه بگذارد با این وجود، آژانس فضایی به تنهایی به این اهداف دست نخواهد یافت. مارشال اسمیت، مدیر برنامه اكتشافات فضانوردی ماه در مقر ناسا در واشنگتن اظهار داشت: ما (ناسا) قبلا همكاریهای لازم را با شركای تجاری خود برای ساخت این سامانه ها آغاز نموده ایم. و بعدا همكاریهای خودرا نیز با شركای بین المللی برای ساخت گیت وی آغاز خواهیم كردیم. آژانس فضایی الان مشغول كار با ۱۱ شركت برای ساخت گیت وی و سامانه ها و سخت افزارهای مرتبط به آن است. ماه مه سال جاری (اردیبهشت ۹۸) بود كه ناسا قراردادی را با شركت «ماكسار تكنالجیز (Maxar Technologies)» منعقد كرد تا نخستین بخش مهم گیت وی را بسازد. همین طور آژانس فضایی اعلام نمود كه با سه شركت قراردادهایی به امضا رسانده تا به وسیله ی سطح نشین های كوچكِ رباتیك آزمایش هایی را روی ماه انجام دهند. هر چند یكی از این سه شركت بتازگی اعلام نمود كه با عنایت به زمان بندی های انجام گرفته، امكان تحویل بموقع سخت افزارهای ناسا را نخواهد داشت و بنا بر این قرارداد خود با ناسا را فسخ كرد.
نخستین مدلهای ۳ سطح نشینی كه ناسا برای برنامه آرتمیس انتخاب نموده است. از چپ به راست: «پَرگرین» ساخت آستروباتیك، «نوآ-سی» ساخت انشیوتیو مَشین و «زِد-۰۱» از اوربیت بیاند ناسا در ماه ژوئن (خرداد) از صنایع هوافضا درخواست نمود كه راهی برای تحویل محموله ها به گیت وی پیدا كنند. این راه باید دقیقا مانند روش شركت های اسپیس ایكس و نورثروپ گرومن برای رساندن محموله های ناسا با سامانه های رباتیك به ایستگاه فضایی بین المللی باشد. ناسا علاوه بر شركت های خصوصی در برنامه آرتمیس با سایر كشورها نیز همكاری می كند. اسمیت اظهار داشت: شركای بین المللی بخش مهمی از برنامه ماه ناسا هستند و به هدف ما برای حضور دائمی در ماه تا سال ۲۰۲۸ یاری خواهند رساند. رقبای تجاری اما شركت های خصوصی فضایی صرفا تمركز خودرا روی یاری رسانی به ناسا برای بازگشت به ماه نگذاشته اند. شركت هایی مانند اسپیس ایكس و بلو ارجین قبلا بارها از برنامه های اكتشافی خود برای سفر به ماه صحبت كردند. شركت اسپیس ایكس الان مشغول طراحی فضاپیمای ۱۰۰ سرنشینه ای به نام «استارشیپ (Starship)» است. ایلان ماسك اعلام نموده كه این فضاپیما در صورت عملیاتی شدن قادر به حمل فضانوردان و محموله های فضایی به ماه و مریخ و دیگر اجرام و كرات منظومه شمسی خواهد بود. فضاپیمای استارشیپ به وسیله ی موشك عظیمی به نام «سوپر هِوی (Super Heavy)» از سطح زمین به فضا پرتاب خواهد شد. شركای بین المللی بخش مهمی از برنامه ماه ناسا هستند اسپیس ایكس همین حالا هم برنامه ای برای یك سفر گردشگری به وسیله ی فضاپیمای استارشیپ-موشك سوپر هوی برای سال ۲۰۲۳ دارد. شركت امیدوار است كه این فضاپیما و موشك بتوانند تا سال ۲۰۲۱ به مرحله عملیاتی برسند و بتوانند برخی برنامه های تجاری شركت - احیانا حمل ماهواره های تجاری - را برعهده بگیرند.
نمای كلی از طرح گیت وی. در تصویر می توانید مشاهده كنید كه هر بخش ایستگاه مداری توسط چه سازمان یا شركتی ایجاد می شود شركت بلو ارجین كه توسط جِف بزوس، بنیان گذار آمازون تأسیس شده، الان مشغول ساخت و طراحی سطح نشین بزرگی به نام «بلو مون (Blue Moon)» است كه می خواهد ابزارهای علمی، ماه نورد و در نهایت فضانوردان را به ماه برساند. بزوس مشتریان احتمالی زیادی به غیر از ناسا برای كاوشگر بلو مون خود متصور است. بزوس در مراسم معرفی ماه نورد خود در مه ۲۰۱۹ (اردیبهشت ۹۸) به خبرنگاران اظهار داشت: مشتریان درباب قابلیت فرود نرم محموله، ماه نوردها، ابزارها و وسایل آزمایش های علمی روی سطح ماه هیجان زده هستند. امروز، چنین قابلیتی وجود ندارد. شركت خصوصی دیگر، «موون اكسپرس (Moon Express)» است كه تلاش می كند نخستین شركت خصوصی باشد كه با فضاپیماهای رباتیك به ماه می رود. موون اكسپرس در سال ۲۰۱۶، نخستین شركت خصوصی بود كه توانست تأییدیه دولت ایالات متحده را برای ارسال یك فضاپیمای رباتیك به سطح ماه دریافت كند. دید ما به ماه به مثابه هشتمین قاره ی كره زمین است آلن برنستین، معاون توسعه جهانی موون اكسپرس، سال قبل در كارگاه علوم ماه در مركز تحقیقات ایمز ناسا در كالیفرنیا اظهار داشت: چشم انداز ما واقعا گسترش قلمروی اقتصادی و اجتماعی كره زمین با گنجاندن ماه در آن است. دید ما به ماه به مثابه ی هشتمین قاره ی كره زمین است تا بتوانیم در آن مانند هر قاره ی دیگری روی زمین اكتشاف و همین طور استخراج منابع را انجام دهیم. شركت «آستروباتیك (Astrobotic)» نیز قصد داشت كه سطح نشین خود «پَرگرین (Peregrine) را در سال ۲۰۱۹ به ماه ارسال نماید، اما این برنامه بتازگی تا سال۲۰۲۰ یا ۲۰۲۱ به تأخیر افتاد. دَن هندریكسون، معاون توسعه ی تجاری آستروباتیك در خلال نشست فضایی كه در ماه فوریه (اسفند ۹۷) در واشنگتن برگزار شد، اظهار داشت: ما در آستروباتیك اهتمام می نماییم تا حد امكان به لحاظ فنی بسیار منضبط عمل نماییم. تلاش می نماییم با كل صنایع (فضایی) در مورد وضعیت فعلی خود صادق باشیم. در صورتیكه این صنایع فضایی بخش خصوصی دسترسی كافی به فناوری های لازم برای رسیدن به ماه را دارند، وایتمن كاب می گوید: آنها (شركت های خصوصی) باید ابتدا به اثبات برسانند كه سامانه هایشان اساسا ایمن و قابل اعتماد هستند تا بتوانند مشتریان دست به نقد را جذب كنند. در همین حال، شركت های خصوصی تشریفات اداری كمتری نسبت به ناسا با میراثی ۶۰ ساله اخیرش دارند. وایتمن كاب می گوید: تشریفات اداری ناسا از دهه ی ۱۹۶۰ ركود داشته است. این امر سبب می شود ناسا در عقد قرارداد، اعمال تغییرات و سازگاری با شرایط جدید با دشواری هایی مواجه شود. از طرف دیگر، شركت های خصوصی نشان دادند كه توانایی انسجام كاری، تغییر طرح ها و فناوری ها را حدودا به سرعت دارند كه مزایای خاص خودرا دارد. پیش به سمت ماه بدون ناسا! برای ناسا، بازگشت به ماه امكان دارد مشكلات خاص خودرا داشته باشد. بعد از آنكه پرزیدنت ترامپ خواهان بازگشت به ماه شد، آژانس فضایی هدف خودرا روی رسیدن به ماه تا سال ۲۰۲۸ تعیین كرد. دولت ترامپ كه از برنامه ۱۰ ساله ی ناسا راضی نبود، برنامه ی ناسا را تا سال ۲۰۲۴ جلو انداخت تا بازگشت به ماه، در دور دوم ریاست جمهوری ترامپ محقق شود. ناسا نیز از آن زمان تلاش های خودرا برای بازگشت به ماه مضاعف كرده است و حتی جیم برایدنستاین، مدیر ناسا قبل تر اعلام نموده بود یكی از فضانوردانی كه در سال ۲۰۲۴ به ماه سفر می كند، زن خواهد بود. اما ترامپ نخستین رئیس جمهور ایالات متحده نیست كه خواهان بازگشت به ماه شده است. جرج بوش پدر در سال ۱۹۸۹، در دوره ی ریاست جمهوری خود پیشنهاد یك طرح بلندپروازانه را برای ساخت ایستگاه فضایی در مدار زمین، اكتشافات سرنشین دار در ماه و در نهایت، ماموریت های فضایی سرنشین دار به مریخ را داد. به قول دپارتمان تاریخ ناسا، واكنش كاخ سفید و كنگره نسبت به طرح ناسا در وهله ی اول به سبب برآوردها هزینه ها (كه اساسا هزینه ای گزاف روی دست كنگره می گذاشت) مخالفت شدید بود. و چند سال بعد، دولت بیل كلینتون با سیاست های فضایی ملی خود در سال ۱۹۹۶، اكتشافات فضایی انسانی را از دستور كار دولت خارج كرد. جورج دبلیو بوش (بوش پسر) نیز در سال ۲۰۰۴، میخ آخر را به تابوت برنامه اكتشافات ماه زد. در آن زمان، برنامه ی ناسا این بود كه فضانوردان را تا اوایل سال ۲۰۱۵ به ماه بازگرداند. این طرح در سال ۲۰۱۰ با روی كار آمدن دولت باراك اوباما لغو شد. دولت اوباما تصمیم گرفت بجای آن، فضانوردان را تا سال ۲۰۲۵ به سیاركی در نزدیكی زمین ارسال نماید تا راه را برای سفرهای طولانی تر به مریخ یا كرات دوردست دیگر هموار كند.
تصویر مفهومی كه گیت وی را در حال گردش به دور مدار ماه نشان داده است تغییر مواضع سیاسی مورد اشاره احیانا سبب آن شد كه مایك پِنس، بازگشت آمریكایی ها به كره ماه را جلو بیاندازد؛ اتفاقی كه امكان دارد این دفعه به رقابت فضایی قرن بیست ویكم با روسیه و چین بیانجامد. اما این رقابت فضایی بین المللی امكان دارد واقعی تر از رقابت دهه ی ۱۹۶۰ باشد كه بیشتر در آن منافع سیاسی حائز اهمیت بود. وایتمن كاب اظهار داشت: وقتی ایده ی یك رقابت فضایی جدید به ذهن ها متبادر می شود، معمولا تمایلات سیاسی منتهی به خرج كردن پول بیش تری در بخش فضا می شود. وی در ادامه افزود هیچ شواهد مؤثقی در دست نیست كه نشان دهد روسیه و چین قابلیت رفتن به ماه در كوتاه مدت را داشته باشند. وایتمن كاب اظهار داشت: از طرف دیگر، اگر سیاستمداران یا عموم مردم (آمریكا) از اهداف روسیه یا چین گرفتار واهمه شوند، امكان دارد مایل باشند برای پروژه ی آرتمیس هزینه كنند تا آمریكایی ها را تا سال ۲۰۲۴ به ماه برگردانند. در گذشته، خط مشی های ناسا ممكن بود با تغییر چشم اندازهای سیاسی تغییر كند، اما با وارد شدن بخش های خصوصی به اكتشافات ماه، احیانا مشكلات عدیده ای برای آژانس فضایی به وجود می آید. وایتمن كاب اظهار داشت: اگر شركت های خصوصی زودتر به ماه بروند، این اتفاق احیانا بحران وجودی برای ناسا به همراه خواهد داشت. در واقع مسئله این است: اگر شركت های خصوصی می توانند چنین كاری انجام دهند، دیگر چه نیازی به ناسا است؟ به عبارت دیگر، اگر ناسا نتواند به ماه برسد، مسئله فقط این است كه چه كسی (شركت یا كشوری) زودتر به ماه می رسد. یعنی برنده ی رقابت فضایی جدید چه كسی خواهد بود؟ 2121
منبع: هوا فضا
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب