فضایی كه بستر دانشمندپروری است_بخش اول،
رسالت المپیاد كسب مدال های جهانی نیست
به گزارش هوا فضا رئیس باشگاه دانش پژوهان جوان ضمن اشاره به علل افت ایران در المپیادهای علمی اظهار داشت: قسمت ظاهری افت المپیاد، عملکرد ضعیف در مسابقات جهانی است. رسالت المپیاد، اصلا کسب مدال در مسابقات جهانی نیست. رسالت المپیاد، تأثیر مثبتی است که باید در بدنه ی آموزش و پرورش بگذارد. مثلاً هر دانش آموزی باید یک سری از مباحث علمی را به صورت عادی بیاموزد، اما به گروهی از دانش آموزان که می دانیم استعداد و انگیزه ی بیشتری دارند، باید متناسب با نیازشان خدمات عرضه دهیم.
به گزارش هوا فضا به نقل از ایسنا، باشگاه دانش پژوهان جوان، نهادی زیرمجموعه ی آموزش و پرورش است که وظیفه ی برگزاری آزمون های المپیاد علمی و آماده سازی تیم های ملی جهت شرکت در مسابقات جهانی را برعهده دارد. در سالهای اخیر، دانش آموزان المپیادی و رئیس سابق باشگاه دانش پژوهان جوان در مصاحبه هایی که با ایسنا داشتند بارها به مشکلات مالی باشگاه و شرایط نامطلوب دوره های آماده سازی اشاره کرده بودند. علاوه بر این، بررسی نتایج سالهای ۹۶-۹۷-۹۸ در مسابقات جهانی حاکی از سیر نزولی رتبه ی ایران در بعضی از المپیادهای علمی است. در سال گذشته، ریاست سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان و به دنبال آن، ریاست باشگاه دانش پژوهان جوان تغییر یافت. جهت بررسی آن چه در سالهای اخیر در المپیادهای دانش آموزی ایران گذشته است، با دکتر امید نقشینه ارجمند، رئیس فعلی باشگاه دانش پژوهان جوان گفتگو کرده ایم که بخش اول آن در ادامه آمده است:
دکتر امید نقشینه ارجمند در گفتگو با ایسنا در پاسخ به پرسشی درباره مشکلات باشگاه دانش پژوهان جوان که در سالهای قبل در گفت وگوهای ایسنا با دانش آموزان المپیادی و مسؤلان باشگاه مطرح شده بود، اظهار داشت: پس از احیای سمپاد و تغییرات ساختاری آن و پذیرش مسئولیت سمپاد توسط خانم دکتر یاوری، با همکاری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری حمایتی شد تا معوقات باشگاه دانش پژوهان جوان پرداخته شود؛ صحبت از ۶ سال معوقات است. دوستانی که در این جا در حوزه های مختلف تدریس، طراحی سوالات آزمون، تصحیح آزمون ها و همکاری در آزمایشگاه ها فعال بودند، تقریباً هیچ دریافتی ای نداشتند!
وی ادامه داد: اگر هزینه ای در این ۶ سال پرداخت می شده، در زمینه هایی بوده که نمی شده است پرداخت نشود؛ مثل پرداخت هزینه ی بلیت هواپیما. من فکر می کنم خیلی از افرادی که در این زمان فعالیت خویش را در باشگاه دانش پژوهان جوان ادامه دادند به علت عشق و علاقه ای بوده است که به المپیاد داشتند و موفقیت در آنرا در جهت پیمودن مسیر اعتلای کشور می دانستند. حتی انگیزه ی آنان، مدال آوردن در مسابقات جهانی هم نبوده است، انگیزه ی این معلمان و دانشجویانی که وقت می گذاشتند چیزی فراتر از کسب مدال بوده است. از شهریور سال گذشته، بخش عمده ی معوقات تا جایی که اطلاع دارم پرداخت شده است و الان تلاش می شود حق الزحمه های جاری هم به تعویق نیفتد.
عضو هیئت علمی دانشگاه امیرکبیر با بیان اینکه «بخشی از افت کیفیت به صورت مستقیم یا غیرمستقیم متاثر از مشکلات مالی است»، تصریح کرد: امکان دارد دانشجویی به حق الزحمه ی تدریس مباحث المپیاد نیاز داشته باشد و مشکلات مالی باشگاه سبب شود او به شغل دیگری روی آورد. از طرفی، این امکان هم وجود دارد که معلم به حق الزحمه هم نیازی نداشته باشد، اما پرداخت نشدن حق الزحمه ی وی باعث شود فکر کند ارزش کار وی صفر شمرده می شود و با دلسردی و کیفیت پایین به تدریس بپردازد. این مشکلات مالی سبب ایجاد محدودیت در فعالیتهای کمیته های علمی می شد. این کمیته ها، برای طراحی آزمون ها، تصحیح برگه ها و برگزاری کلاس ها در یافتن افراد متخصص به مشکل برمی خوردند.
به نقل از رئیس باشگاه دانش پژوهان جوان، قسمت ظاهری افت المپیاد، عملکرد ضعیف در مسابقات جهانی است. رسالت المپیاد، اصلا کسب مدال در مسابقات جهانی نیست.
نقشینه بیان نمود: رسالت المپیاد، تأثیر مثبتی است که باید در بدنه ی آموزش و پرورش بگذارد. مثلاً هر دانش آموزی باید یک سری از مباحث علمی را به صورت عادی بیاموزد، اما به گروهی از دانش آموزان که می دانیم استعداد و انگیزه ی بیشتری دارند، باید متناسب با نیازشان خدمات عرضه دهیم. بخشی از این عرضه خدمات، به شکل جدی در ساختار المپیاد انجام می شد. هنگامی که می گوییم این ساختار افت کرده است، پیش از این که منظورم افت در جایگاه جهانی باشد، به این اشاره می کنم که دست کمیته های علمی المپیاد برای پرداختن به فعالیتهایی فراتر از آماده سازی تیم های المپیاد برای رقابت ها، کوتاه شده است.
وی افزود: اثرگذاری المپیاد در کشور به شدت کاهش پیدا کرده است. میتوان تصور کرد بگونه ای المپیادها را اداره نماییم که ما تیم هایی داشته باشیم که نتایج خوبی می گیرند و در عین حال، المپیاد در کشور اثر قابل توجهی نداشته باشد، یعنی این دو، لازم و ملزوم یکدیگر نیستند. البته اگر فعالیتهای المپیادی در کشور توسعه یابد، اثر مثبت آنرا در رتبه های جهانی هم مشاهده می نماییم.
عضو هیئت علمی دانشکده ریاضی دانشگاه صنعتی امیرکبیر با بیان اینکه «اکثر افتخارات در هفت المپیادی که امتیاز کنکور دارند، در تعداد کمی از مدارس متمرکز شده است»، اضافه کرد: دانش آموزی که از مدارسی غیر از این مدارس خاص باشد، معمولاً امیدی به موفقیت در این راه ندارد و اثرگذاری المپیاد در آموزش و پرورش بسیار مخدوش شده است. البته فقط مساله مالی نیست، وقتی مشکلات مالی وجود دارد و کمیته های علمی صرفاً باید به تأمین حداقل ها بپردازند، نمی توانند برای چنین معضلاتی چاره عرضه کنند. نتیجه ی حل مشکلات مالی می تواند این باشد که گروهی که دغدغه ی المپیاد را دارند، به حل چنین مشکلاتی فکر کنند و شرکت در المپیاد به فعالیت عمومی تری تبدیل گردد. باید برای تک تک دانش آموزانی که در یک شاخه ی علمی برجستگی ای فراتر از متعارف دارند، بستر رشد فراهم باشد، اما حالا چنین نیست. این مورد صرفاً مختص شهرستان ها نیست، در شهر تهران هم خیلی از مدارس از دایره المپیاد خارج شده اند.
نقشینه درباره ی دیگر مشکلاتی که سبب افت المپیاد شده است، بیان نمود: وقتی دوره ی تابستانه، از دو ماه ونیم کم کم به یک ماه تقلیل می یابد و از دوره ی طلا هم یکی دو ماه کم می شود و در همین یکی دو ماه کاهش، فضای اسکان دانش آموزانی که از شهرستان حضور می یابند، محدود می شود و یا امکانات تفریحی از بین می رود، میتوان افت را پیش بینی نمود. به نظر من بخشی از این افزایش (عددی) رتبه، به افت تیم های ما مربوط نمی گردد. اطلاع دارم که در المپیاد ریاضی برخی کشورها به صورت جدی سرمایه گزاری نموده اند و در این رشته ی علمی رشد خوبی داشته اند. مثلا در بین کشورهای قبلی ای که جایگاه های خوبی در المپیاد کسب می کردند، رتبه ی ایران افت نداشته است، اما چند کشوری که تابحال کار جدی ای در المپیاد نکرده اند، با برنامه ریزی دقیق و تلاش، عملکرد خوبی در این مسابقات داشته اند.
رئیس باشگاه دانش پژوهان جوان افزود: یکی از علل افت فعالیتهای باشگاه دانش پژوهان جوان این بود که ساختمان این باشگاه از سردار جنگل به جردن تغییر پیدا کرد. ساختمان قبلی از لحاظ موقعیت جغرافیایی خیلی خوب بود، چونکه دانشجویانی که پیش تر المپیادی بودند، دسترسی خوبی به آن داشتند. از طرفی، فضای فیزیکی مناسب تری هم در آن جا فراهم بود. خیلی از هدایت ها و انگیزه بخشی ها در راه المپیاد یا بعد از آن، در ارتباط با یک دانشجویی که پیش تر دانش آموز المپیادی بوده و الان درحال پیمودن مدارج علمی بالاتری است، شکل می گیرد. دسترسی به این ساختمان به این علت که در منطقه ای شلوغ قرار دارد، دشوارتر است و دانشجویانی که قبلا در تیم های المپیاد بودند، گاهی مجبور می شوند مدت های طولانی ترافیک را پشت سر بگذارند تا به دانش آموزان المپیادی فعلی سر بزنند. این ارتباطات انسانی مهم می باشد. به صورت کلی باشگاه دانش پژوهان جوان یعنی همین؛ یعنی دانش آموزی که در گذشته المپیادی بوده است، بیاید و با دانش آموزان درباره آینده شان و یا مباحث علمی گپ وگفت داشته باشد.
باشگاه دانش پژوهان جوان و هسته های پژوهشی
نقشینه در بخش دیگری از این گفتگو با ایسنا، درباره ی عنوان باشگاه دانش پژوهان جوان اظهار داشت: عنوان باشگاه دانش پژوهان جوان در اوایل دهه هفتاد به وجود آمد. شاید خیلی از افراد این اسم را شنیده اند و فکر نکرده اند که این عنوان با المپیادهایی که ذیل آن برگزار می شود، چه ارتباطی دارد. وجود کلمه ی جوان این توجیه را دارد که افرادی که در زمینه ی المپیاد فعالیت می نمایند، نوجوان یا جوان هستند؛ اما یک المپیادی در بالاترین سطح خود که طلای مسابقات جهانی و حتی نمره ی کامل آنرا کسب کند، به عقیده ی من دانش پژوه نیست. پس کلمه ی دانش پژوهان در این عبارت چه نقشی دارد؟
وی افزود: مردم تصور می کنند اینجا کمپ آماده سازی برای مسابقات جهانی با مراحل مختلف غربالگری است. امکان دارد این سوال نهایتا برای مردم ایجاد شود که اصلا هدف این فعالیت ها و هزینه ها چیست؟ البته امکان دارد هزینه ای که در این جا انجام می شود، از بسیاری دیگر از فعالیت ها بهینه تر باشد، اما اگر به آن به صورت مطلق نگاه نماییم، این سوال پیش می آید که فایده ی این کارها چیست؟
عضو هیئت علمی دانشگاه امیرکبیر اضافه کرد: فهم من از مطالعه اساسنامه باشگاه این است: کسی که در راه المپیاد موفقیتی کسب می کند، برای شروع کاری پس از آخر رقابت های المپیاد شناسایی شده است. پس از آخر رقابت ها هنگامی که فرد به یک خودباوری ملی یا بین المللی رسیده است، این امید را دارد که در آینده هم در عرصه ی ملی یا بین المللی فرد برجسته ای باشد. نه فقط خود دانش آموز به این خودباوری می رسد، بلکه دیگر دانش آموزانی که در مدرسه با وی همکلاس بودند یا در دوره ی المپیاد با او همکلاس بودند و یک ارزیابی از فاصله ی علمی خود با او دارند، این خودباوری را به خود تسری خواهند داد. این ها افرادی هستند که بالقوه می توانند دانشمندان آینده ی کشور ما باشند. برای این ها باید در باشگاه دانش پژوهان جوان، برنامه هایی برای دوران دانشجویی شان وجود داشته باشد.
نقشینه با بیان اینکه «باید افرادی که پیش تر المپیادی بودند در باشگاه هسته های پژوهشی تشکیل دهند و با مسائل جدی تری درگیر شوند»، اظهار داشت: مساله ی جدی، کسب مدال در رقابت ها نیست. مساله ی جدی این است که افراد ببینند مشکلات کشورشان چیست و از همان سال اول دانشجویی به این مسائل فکر کنند. در اوایل دهه ی هشتاد ما در باشگاه دانش پژوهان جوان هسته های پژوهشی داشتیم. هسته های پژوهشی ای که با مسائل بسیار مهم کشور درگیر می شدند. هسته ی اولیه ی برخی از شرکتهای دانش بنیان خوب فعلی در باشگاه دانش پژوهان جوان شکل گرفتند. المپیادی ها و دانشجویان برجسته غیرالمپیادی که از کانال المپیادی ها در دانشگاه شناسایی می شدند، در باشگاه دانش پژوهان جوان گرد هم جمع می شدند و هسته های پژوهشی را شکل می دادند.
رئیس باشگاه دانش پژوهان جوان تصریح کرد: این فضا، فضای کار بود، برای همین نیازی نداشت که برای ورود به آن فیلتر جدی ای بگذاریم. چندین سال این فضای پژوهشی وجود داشت و دانش آموز المپیادی اگر در کلاسی مشغول یک رقابت علمی بود، در دو اتاق آن طرف تر یک همکاری و رفاقت جدی را مشاهده می کرد و می فهمید ارزش وی هنگامی مشخص می شود که به آن هسته های پژوهشی بپیوندد یا مشغول کاری مشابه آن شود. این هسته ها بسیار بر فرهنگ المپیاد اثرگذار بود.
وی ضمن اشاره به خاصیت المپیادهای علمی در جهت شناسایی دانش آموزان مستعد، اظهار داشت: المپیادهای علمی و یا شاید برخی ساختارهای دیگر به ما کمک می نماید دانش آموزان مستعد را شناسایی نماییم. در این فرایند شناسایی، بدنه ی زیادی از دانش آموزان درگیر فعالیتهای بالاتر از سطح متعارف دبیرستان می شوند. یعنی ما اثر مثبت المپیاد را بر روی دانش آموزی که حتی برای المپیاد تمرین نکرده است، اما به جلسه ی آزمون می آید و به مدت سه ساعت بر روی سوالات فکر می کند، می بینیم.
رئیس سابق کمیته ی علمی المپیاد ریاضی، اضافه کرد: اگر هر ساله چند صد هزار دانش آموز در این رقابت ها شرکت نمایند و چندین ساعت بر روی حل مسائل دشوار علمی فکر کنند، ما به بخشی از اهداف خود رسیده ایم. درصد کمی از این دانش آموزان وارد دوره ی تابستانه می شوند و مدال دریافت می کنند. این دانش آموزان به مدت یکی دو ماه در مدرسه ی تابستانه کنار یکدیگر هستند. درست است که رشته های علمی آنها متفاوت می باشد، ولی این ها در خوابگاه یا هنگام صرف غذا یا زمان استراحت با یکدیگر ارتباط دوستانه ای برقرار می کنند. گروه کوچکتری برای یک مدت طولانی تری مانند دوره ی طلا و بعد تشکیل تیم با یکدیگر در ارتباط خواهند بود. نهایتا پیوندهای انسانی قابل توجهی میان دانش آموزان رشته های مختلف علمی شکل می گیرد. از سوی دیگر کار المپیادی کردن کمابیش مختص المپیادی هاست. حتی استادان دانشگاه هم لزوما نمی توانند فعالیت المپیادی خوبی انجام دهند. بنابراین است که این ساختار به بازگشت المپیادی های قدیمی و شکل گرفتن چرخه نخبگانی نیازمند است.
نقشینه افزود: تجربه ی شخصی من این است که پس از آخر دوران دانش آموزی، وقتی که دانشجوی سال اول شدم، از من دعوت به همکاری برای طراحی سوال و تصحیح آزمون ها شد و نهایتا توانستم به بچه ها مباحثی را آموزش دهم. ازاین رو یک شبکه ی انسانی در دو سو شکل می گیرد. یک سوی این شبکه بچه هایی هستند که هم اکنون تعداد آنها در حدود ۴۰۰-۵۰۰ نفر در سال است و این ها می توانند با یکدیگر روابط دوستانه ای را شکل دهند. سوی دیگر این شبکه، شکل گیری ارتباط میان دانش آموزان، دانشجویان و اساتیدی است که در زمینه ی المپیاد مشغول فعالیتند. در هیچ رقابت علمی دیگری چنین شبکه ای شکل نمی گیرد. در کنکور، نفر اول رقابت، نفر دوم را نمی شناسد. در مسابقات خوارزمی هم ساختار بگونه ای نیست که چنین شبکه ای شکل بگیرد. در دوران کرونا، موضوعی که مرا بیشتر ناراحت می کرد، افت احتمالی کلاس ها نبود، بلکه این بود که امکان شکل گیری ارتباطات انسانی بسیار کاهش پیدا کرد. ما پارسال می خواستیم از پیام رسان ها برای ارتباط با بچه ها استفاده نماییم و پیشنهاد داده شد که کانالی برای برقراری این ارتباط ایجاد شود، اما ما برای تک تک المپیادها گروه ایجاد کردیم که بچه ها بتوانند با یکدیگر صحبت کنند و یک آشنایی مختصری شکل بگیرد، به این امید که اگر یک روز دور هم جمع شدند، سریع تر با یکدیگر آشنا گردند.
رئیس باشگاه دانش پژوهان جوان درباره ی تجربه ی شخصی خود از فعالیت در هسته های پژوهشی باشگاه دانش پژوهان جوان، اظهار داشت: رشته ی من ریاضی است و دانش آموختگان این رشته خیلی سخت وارد پروژه های عملی می شوند. البته معتقدم که کار محض ریاضی هم در کشور بسیار لازم است. در اوایل دهه ی هشتاد، خود من تجربه ی حضور در این هسته های پژوهشی را داشتم و به واسطه ی یکی از هم دوره ای هایم در المپیاد فیزیک، جذب پروژه ای در یکی از هسته های پژوهشی باشگاه شدم که بنا بود طی آن نرم افزاری برای شبیه سازی مخازن نفت در پژوهشگاه صنعت نفت طراحی شود. در آن زمان تحریم جدی ای در این حوزه وجود داشت و نرم افزارهای درجه یک را به ایران نمی دادند. از آن جایی که کشور ما نفت خیز است، استراتژی درست یا غلط در حوزه ی استخراج نفت امکان دارد چند درصد استخراج نفت را دستخوش تغییر کند و این برای ما یعنی چند درصد از بودجه ی کشور.
وی ادامه داد: برای این پروژه، یک فهرست اولیه از متخصصین تهیه شده بود و نهایتا یک نفر هم از رشته ی ریاضی نیاز داشتند. من دوست داشتم بدانم ریاضیات در چه سطحی در کشور به کار می آید، ازاین رو خودم و یکی دیگر از دوستان المپیادی ام به این پروژه اضافه شدیم. این پروژه حدود سه سال به طول انجامید. در این راه تعداد زیادی از بچه هایی که المپیادی نبودند هم به پروژه اضافه شدند. در این راه، بستری به وجود آمد که ده پانزده نفر دانشجو و استاد جوان ریاضی فعالیت کنند. نهایتا نرم افزار نسخه ی صفری منتشر گردید که در آن مقطع به بهره برداری نرسید، اما چندین سال بعد بخشی از آن افراد یک شرکت تاسیس کردند و آن پروژه را به سرانجام رساندند. من خبر بهره برداری از این نرم افزار و تایید شدن آن توسط پژوهشگاه صنعت نفت را از رسانه ها شنیدم. حال به باشگاه دانش پژوهان جوان باردیگر نگاه کنید. می بینید که با این دیدگاه خیلی از شبهات و انتقادها پاسخ داده می شوند.
نقشینه اظهار نمود: هم اکنون، دغدغه ی دانش آموزان این است که در فلان سوال، فلان مشکل وجود داشته است یا تصحیح برگه ها فلان ایراد را داشته است. این ها مسائل مهمی هستند و من معتقدم باید استانداردهای خوبی داشته باشیم، اما اگر نگاه خویش را به باشگاه تغییر دهیم، به صورت کلی صورت مساله تغییر می کند. با این دیدگاه، اگر باشگاه دانش پژوهان جوان از بین برود؛ یعنی نهاد مهمی از دست رفته است. نظام عمومی دانشگاهی ما متاسفانه این ظرفیت را ندارد که دانشمند تربیت کند، چونکه در ساختار آموزش و پرورش و کنکور بهترین دانش آموزان، رشته های مهندسی و پزشکی را انتخاب می کنند. ساختار بگونه ای نیست که بهترین دانش آموزان رشته های علوم پایه را انتخاب کنند، در حالیکه المپیاد چنین بستری را ایجاد کرد.
المپیاد، دانش آموزان را به تحصیل در رشته های دانشمندپرور تشویق می کند
عضو هیئت علمی دانشگاه امیرکبیر با بیان اینکه «تعداد زیادی از استادان دانشگاه خوب ما از کانال المپیاد وارد دانشگاه شدند و به جهت داشتن مدال طلا از شرکت در کنکور سراسری معاف شدند»، اضافه کرد: ازاین رو این افراد می توانستند رشته هایی را انتخاب کنند که به نظر مردم رشته های بهتری هستند مانند عمران و برق و کامپیوتر؛ اما درصد قابل توجهی این رشته ها را انتخاب نکردند. بلکه رشته هایی را برگزیدند که جامعه تحصیل در آنها را نهی می کنند مثل ریاضی و فیزیک و...، البته در بعضی رشته ها مانند زیست شناسی متاسفانه این اتفاق کمتر افتاده است. به صورت کلی ساختاری مانند المپیاد می تواند دانش آموزان را تشویق کند که به رشته هایی روی آورند که در آنها دانشمندان کشور تربیت می شوند. این دانشمندان اگر نباشند، هیچ وقت در صنعت هم به جای مناسبی نمی رسیم.
رئیس باشگاه دانش پژوهان جوان درباره ی تأثیر المپیاد بر دانش آموزان، اظهار داشت: درست است که المپیاد محدود به یک سری از مدارس شده است و خیلی از دانش آموزان در معرض شناسایی شدن نیستند، ولی ما داریم تعداد خوبی دانشمند برای کشور تربیت می نماییم که فایده ی آنها فقط به چند مدرسه ی خاص نمی رسد. البته اینطور نیست که فرض نماییم دانش آموزی که رشته های مهندسی یا پزشکی را انتخاب می کند، هدر رفته است. پیمودن مسیر المپیاد به جای کنکور از آن دانش آموز شخصیت متفاوتی ساخته است. او اگر پزشک یا مهندس شود، با پزشکان و مهندسان دیگر متفاوت می باشد. او حل مساله را بهتر بلد است و به چالش هایی می تواند بپردازد که کسی که چندین سال از زندگی اش را صرف تست زدن برای کنکور کرده است، نمی تواند. کنکور سراسری ما، آموزش و پرورش ما را تخریب کرده است. توسعه‌ی المپیادهای علمی می تواند بعنوان یک جایگزین برای گزینش دانشجویان دانشگاه ها مطرح شود و ما داریم به این مورد فکر می نماییم.
نقشینه در پاسخ به پرسشی درباره ی تاثیر ایجاد هسته های پژوهشی بر مهاجرت نخبگان، بیان نمود: دانشجویانی که به لحاظ علمی قوی هستند، چه در المپیاد و چه در دانشگاه در معرض این هستند که از دانشگاه های خارج از کشور پیشنهاداتی دریافت نمایند. در این شک نداریم که خوب است بستر داخلی برای اثرگذاری این افراد وجود داشته باشد. بخشی از ایجاد این بستر، حل دغدغه های اقتصادی فردی است، اما از مسائل اقتصادی عمیق تر این است که دانشجو بداند از توانایی علمی اش می تواند برای کشور استفاده نماید. جمعی که در هسته های پژوهشی تشکیل می شود و صرفاً هم محدود به المپیادی ها نیست، سبب می شود این افراد در کشور بمانند. حتی اگر می خواهند این افراد در خارج از کشور تحصیل کنند، به دنبال این هستند که ادامه تحصیل در کدام رشته و در کدام دانشگاه برای کشورشان مفیدتر خواهد بود. وقتی این دانشجویان به کشور بازگردند، شبکه ی ارتباطی علمی ای دارند که از گذشته شکل گرفته است. فضای باشگاه دانش پژوهان جوان و تمرکز آن بر روی علوم پایه و فعالیتهای پژوهشی تا حد خوبی می تواند مساله ی خروج نخبگان از کشور را حل کند.
منبع: aero-space.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب